Tertulian a spory o kościelną dyscyplinę pokutną w Afryce Północnej na przełomie II i III wieku. Przyczynek do studium nad dziejami rygoryzmu wczesnochrześcijańskiego

Tertulian postrzegany jest dziś przez historyków Kościoła lub patrologów jako ten, który położył podwaliny pod chrześcijański radykalizm, a nawet więcej – skrajny rygoryzm Kościoła Zachodniego. Owszem, korzysta się z jego traktatów dla poznania procesu kształtowania się łaciny kościelnej czy definiowania zasadniczych pojęć teologicznych – ale z ostrożnością. Nikt jednak nie neguje poznawczej wartości dzieł Kartagińczyka, stanowiących istną skarbnicę wiedzy na temat formowania się doktryny młodego Kościoła, kształtowania się jego rytów sakramentalnych czy etosu życia codziennego chrześcijan Afryki Północnej przełomu II i III wieku. W pytaniu o rolę, jaką odegrał Tertulian i jego radykalizm w sporach o kościelną dyscyplinę pokutną zawarto sugestię nierozłączności zjawiska rygoryzmu Tertuliana i jego duchowych następców z kształtowaniem się dyscypliny pokutnej w Kościele Afryki. Czy tak właśnie było i czy w konsekwencji można mówić o istotnym przyczynku do studium nad początkami rygoryzmu wczesnochrześcijańskiego?