Sztuka sakralna wykładnią doktryny wiary. Program ikonograficzny bazyliki Narodzenia Pańskiego w Betlejem

Miejsce i rola sztuki, zwłaszcza sztuki sakralnej, w historii chrześcijańskiego przepowiadana są ewidentne. Sztuka sakralna narodziła się wraz z pierwszymi chrześcijańskimi wspólnotami, i na długo zanim rolę wykładu wiary przejęły teksty teologiczne – to ona, jako pierwsza, skrywała i odsłaniała, tłumaczyła i towarzyszyła chrześcijańskim zebraniom liturgicznym, w ten sposób zyskując miano „pierwszej wielkiej miłości” chrześcijańskiej teologii. Jeden z najpiękniejszych i unikalnych przykładów, w którym splecione są słowo i obraz, to odkryte na nowo i dogłębnie przebadane cykle mozaik z Bazyliki Narodzenia Pańskiego w Betlejem. Ich powstawanie pokonało wiele różnic o charakterze doktrynalnym, jednocząc chrześcijan Wschodu i Zachodu. Osiągnięty efekt, dziś zachowany jedynie częściowo, zapisał się w historii jako wyjątkowy przykład, w którym trzynaście wyrazistych orzeczeń doktrynalnych, podpartych wspaniałą ikonografią i ornamentyką stały się spójną, a przede wszystkim pełną wykładnią jednego z podstawowych dogmatów – Wcielenia Słowa Bożego. W niniejszym artykule zostały opisane wszystkie elementy, jakie utworzyły ten monumentalny, jak na Bliski Wschód, kompleks średniowiecznych mozaik z czasów Krzyżowców, wykonanych przez bizantyńskich, greckich i syryjskich mistrzów, przy ogromnym współudziale środków cesarskich z Konstantynopola. Już samo streszczenie programu ikonograficznego Bazyliki jest dowodem jego niezwykłej komplementarności.