Od teologii zastępstwa ku teologii dialogu. Łukasza Kamykowskiego wkład w eklezjogenezę starotestamentalną

Studiując piśmiennictwo naukowe ks. prof. Łukasza Kamykowskiego, odkrywamy, że bez wątpienia przyczynił się on w pewnym stopniu do zmian w relacjach Kościoła katolickiego i Izraela co najmniej na terenie polskim. Jego postawa jako propagatora dialogu między chrześcijanami i Żydami oraz działalność jako teologa z pewnością wpłynęły na wiele obszarów tych relacji. Jednym z nich jest z pewnością nauka o Kościele. Kamykowski, poruszając zagadnienia relacji judaizmu i eklezjologii, połączył tajemnicę Kościoła i Synagogi. Jego postawa naukowej rzetelności doprowadziła ostatecznie do zdecydowanego odrzucenia teologii zastępstwa i przejścia na pozycję trudnego dialogu. W prezentowanym przez nas artykule wykazujemy, że to dzięki niemu doszło do uwzględnienia etapów wykształcania się Kościoła w Starym Testamencie. Jednym z istotnych elementów posoborowej nauki o Kościele jest rozwój eklezjogenezy starotestamentalnej. Jest to z jednej strony wynik ujmowania Kościoła jako rzeczywistości dynamicznej, niezamkniętej, wciąż się stającej, a z drugiej: Kościół jest nie tyle wydarzeniem chrystologicznym (nowotestamentalnym), co nade wszystko trynitarnym. Dzięki pracy wielu teologów, m.in. właśnie ks. Kamykowskiego, eklezjologia katolicka odeszła od tezy, że Jezus wprost i bezpośrednio założył Kościół. Stąd mówimy dziś wyraźnie o pięciu etapach powstawania Kościoła: 1. pozaczasowej idei Boga Ojca, 2. kontynuacji w Starym Przymierzu, 3. ustanowieniu przez Jezusa, 4. spełnianiu się od Zesłania Ducha Świętego, 5. aktualnym podążaniu do eschatologicznej pełni.