Kanoniczna odpowiedzialność biskupa w związku z czynami podległych mu duchownych. Przestępstwa seksualne wobec małoletnich

Źródła prawa (w porządku chronologicznym)

Corpus Iuris Canonici, t. 1: Decretum Magistri Gratiani, eds. Ae. Friedberg, Graz 1955.

Corpus Iuris Canonici, t. 2: Decretalium collectiones, eds. Ae. Friedberg, Graz 1955.

Codex Iuris Canonici Pii X Pontificis Maximi iussu digestus, Benedicti Papae XV auctoritate promulgatus, praefatione, fontium annotatione et indice analythico-alphabetico ab Emmo Pietro Card. Gasparri auctus, Romae 1917.

Kodeks cywilny — Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964, Dz.U. 1964, Nr 16, poz. 93, ze zm.

Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele, 21.11.1964, [w:] Sobór Watykański II. Konstytucje — dekrety — deklaracje. Tekst łacińsko-polski. Nowe tłumaczenie, Poznań 2008, s. 144–255.

Sobór Watykański II, Dekret o przystosowanej do współczesności odnowie życia zakonnego, 28.10.1965, [w:] Sobór Watykański II. Konstytucje — Dekrety — Deklaracje. Tekst łacińsko-polski. Nowe tłumaczenie, Poznań 2008, s. 414–437.

Sobór Watykański II, Dekret o pasterskich zadaniach biskupów w Kościele, 28.10.1965, [w:] Sobór Watykański II. Konstytucje — Dekrety — Deklaracje. Tekst łacińsko-polski. Nowe tłumaczenie, Poznań 2008, s. 362–407.

Sobór Watykański II, Dekret o posłudze i życiu prezbiterów, 7.12.1965, [w:] Sobór Watykański II. Konstytucje — Dekrety — Deklaracje. Tekst łacińsko-polski. Nowe tłumaczenie, Poznań 2008, s. 751–805.

Paweł VI, Encyklika Sacerdotalis caelibatus o celibacie kapłańskim, 21.06.1967, AAS 59 (1967), s. 657–697.

Supremum Tribunal Signaturae Apostolicae, Normae Speciales in Supremo Tribunali Signaturae Apostolicae ad experimentum servandae post Constitutionem Apostolicam Pauli VI „Regimini Ecclesiae Universae”, 23.03.1968, [w:] X. Ochoa, Leges Ecclesiae post Codicem Iuris Canonici editae, t. 3, Romae 1972, kol. 5321–5331.

Secretaria Status, Instructio de secreto pontificio Secreta continere, AAS 66 (1974), s. 89–92, art. I, p. 4. Przekład polski w: Posoborowe prawodawstwo kościelne, red. E. Sztafrowski, t. 7, z. 1, Warszawa 1977, s. 213–221.

Sacra Congregazione per l’Educazione Cattolica, Orientamenti educativi per la formazione al celibato sacerdotale, 11.04.1974, [w:] Enchiridion Vaticanum, t. 5, Bologna 1990, s. 188–256.

Kongregacja Nauki Wiary, Normy dyspensowania od celibatu kapłańskiego Praeterquam aliis, 14.10.1980, AAS 72 (1980), s. 1136–1137. Tekst polski w: W trosce o pełnię wiary. Dokumenty Kongregacji Nauki Wiary 1966–1994, opr. Z. Zimowski, J. Królikowski, Tarnów 1995, s. 152–153.

Codex Iuris Canonici auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus, 25.01.1983, AAS 75 (1983), pars 2, s. 1–317. Tłumaczenie polskie: Kodeks Prawa Kanonicznego promulgowany przez papieża Jana Pawła II w dniu 25 stycznia 1983 roku. Stan prawny na dzień 18 maja 2022 roku. Zaktualizowany przekład na język polski, Pallottinum, Poznań 2022.

Codex Iuris Canonici. Fontium annotatione et indice analythico alphabetico auctus, 25.01.1983, eds. Pontificia Commissio Codici Iuris Canonici Authentice Interpretando, Vaticano 1989.

Codex Canonum Ecclesiarum Orientalium auctoritate Ioannis Pauli PP. II promulgatus. Kodeks Kanonów Kościołów Wschodnich promulgowany przez papieża Jana Pawła II, 18.10.1990, tłum. L. Adamowicz, M. Dyjakowska, Lublin 2002.

Święta Kongregacja Edukacji Katolickiej, List okólny Ci permettiamo dotyczący przyjmowania eks-kleryków do innego seminarium, 9.10.1986, [w:] Enchiridion Vaticanum, t. 10, Bologna 1990, s. 694–696.

Ustawa o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej z 17 maja 1989, Dz.U. 1989, Nr 29, poz. 154, ze zm.

Jan Paweł II, Adhortacja apostolska Pastores dabo vobis, 25.03.1992, AAS 84 (1992), s. 657–804. Tekst polski w: „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 13 (1992) nr 3–4, s. 4–63.

Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską, 28.07.1993, Dz.U. 1998, Nr 51, poz. 318.

Kongregacja Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, List okólny „Entre las más delicadas” do biskupów diecezjalnych i pozostałych ordynariuszy kanonicznie posiadających władzę udzielania święceń, odnośnie do skrutyniów do oceny zdatności kandydatów (Carta circular a los Excmos y Rdmos Señores Obispos Diocesanos y demás Ordinarios canónicamente facultados para llamar a las Sagradas Ordenes, sobre: Los escrutinios acerca de la idoneidad de los candidatos), 10 XI 1997, [w:] Enchiridion Vaticanum, t. 16, Bologna 1999, s. 1147–1148.

Congregatio pro Episcopis, Congregatio pro Gentium Evangelizatione, De synodis dioecesanis agendis instructio, AAS 89 (1997), s. 706–727. Tłumaczenie polskie w: Ustrój hierarchiczny Kościoła. Wybór źródeł, red. M. Sitarz, A. Romanko, U. Wasilewicz, P. Zając, t. 2, Lublin 2013, s. 516–557.

Kodeks karny — ustawa z dnia 6 czerwca 1997, Dz.U. 1997, Nr 88, poz. 553, ze zm.

Kodeks postępowania karnego — Ustawa z dnia 6 czerwca 1997, Dz.U. 1997, Nr 89 poz. 555, ze zm.

Conferenza Episcopale Italiana, Decreto generale circa l’ammissione in seminario di candidati provenienti da altri seminari o famiglie religiose, 27.03.1999, „Notiziario della Conferenza Episcopale Italiana” (1999) nr 3, s. 77–83.

Regolamento Generale della Curia Romana, 30.04.1999, AAS 91 (1999), s. 630–699.

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 28 stycznia 2002 r. w sprawie szczegółowych czynności sądów w sprawach z zakresu międzynarodowego postępowania cywilnego oraz karnego w stosunkach międzynarodowych, Dz.U. z 2002, Nr 17, poz. 164, ze zm.

Kongregacja ds. Duchowieństwa, Instrukcja Kapłan, pasterz i przewodnik wspólnoty parafialnej, 4.08.2002, Watykan 2002.

Pontificio Consiglio per i Testi Legislativi, Nota esplicativa. Elementi per configurare l’ambito di responsabilità canonica del Vescovo diocesano nei riguardi dei presbiteri incardinati nella propria diocesi e che esercitano nella medesima il loro ministero, 12.02.2004 „Communicationes” 36 (2004), s. 33–38.

Kongregacja ds. Biskupów, Dyrektorium o pasterskiej posłudze biskupów Apostolorum successores, 22.04.2004, wyd. polskie: Kielce 2005.

Kongregacja Edukacji Katolickiej, Instrukcja dotycząca kryteriów rozeznawania powołania w stosunku do osób z tendencjami homoseksualnymi w kontekście przyjmowania ich do seminariów i dopuszczania do święceń, 4.11.2005 (Congregatio de Institutione Catholica, Instructio circa criteria ad vocationes discernendas eorum qui inclinantur ad homosexualitatem, intuitu eorundem admissionis ad Seminarium et ad Ordines Sacros, AAS 97 (2005), s. 1007–1013).

Benedykt XVI, Motu proprio Antiqua ordinatione Quibus Supremi Tribunalis Signaturae Apostolicae lex propria promulgatur, 21.06.2008, AAS 100 (2008), s. 513–538. Tłumaczenie polskie w: Ustrój hierarchiczny Kościoła. Wybór źródeł, t. 2, red. M. Sitarz, A. Romanko, U. Wasilewicz, P. Zając, Lublin 2013, s. 100–151.

Benedykt XVI, Konstytucja apostolska Anglicanorum coetibus, 4.11.2009, AAS, 101 (2009) s. 985–990.

Kongregacja Edukacji Katolickiej, Wskazania dotyczące wykorzystania nauk psychologicznych w przyjmowaniu i formacji kandydatów do kapłaństwa (Congregazione per l’Educazione Cattolica, Orientamenti per l’utilizzo delle competenze psicologiche nell’ammissione e nella formazione dei candidati al sacerdozio, „Communicationes” 40 (2008), s. 322–335).

Congregazione per i Vescovi, Il vescovo emerito, Città del Vaticano 2008. Tłumaczenie polskie: Kongregacja ds. Biskupów, Biskup senior, Tarnów, b.r.w.

Kongregacja Nauki Wiary, Normae de gravioribus delictis, 21.05.2010, AAS 102 (2010), s. 419–431. Tekst polski w: „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 31 (2010) nr 10, s. 53–56.

Kongregacja ds. Duchowieństwa, Kapłan — szafarz miłosierdzia Bożego. Pomoce dla spowiedników i kierowników duchowych, 9.03.2011, Tarnów 2011.

Kongregacja Nauki Wiary, Okólnik do konferencji episkopatów w sprawie opracowania „Wytycznych”, dotyczących sposobów postępowania w przypadku nadużyć seksualnych, popełnionych przez duchownych wobec osób niepełnoletnich, 3.05.2011, AAS 103 (2011), 406–412. Tekst polski w: Ku uzdrowieniu i odnowie. Materiały z sympozjum dla biskupów i przełożonych zakonnych o seksualnym wykorzystaniu osób niepełnoletnich. Papieski Uniwersytet Gregoriański 6–9 lutego 2012, tłum. Z. Kasprzyk, Kraków 2012, s. 23–31.

Kongregacja ds. Duchowieństwa, Dyrektorium o posłudze i życiu prezbiterów, 11.02.2013, Kraków 2013.

Konferencja Episkopatu Polski, Status biskupów seniorów diecezjalnych i pomocniczych, 6.03.2013, „Akta Konferencji Episkopatu Polski” 23 (2013) nr 1, s. 128–129.

Pontificia Commissione per lo stato della Città del Vaticano, Legge N. VIII, Norme complementari in materia penale, 11.07.2013, https://www.vaticanstate.va/it/stato-governo/legislazione-e-normativa/norm-penale-amministrativa.html (dostęp: 8.09.2023).

Konferencja Episkopatu Polski, Wytyczne dotyczące etapu wstępnego wewnętrznego postępowania kościelnego w przypadku oskarżeń duchownych o czyny przeciwko szóstemu przykazaniu z osobą małoletnią, 8.10.2014 (ze zm.), „Akta Konferencji Episkopatu Polski” 22 (2019), nr 31, s. 261–270.

Secretaria Status, Rescriptum ex audientia Sanctissimi. De abdicatione dioecesanorum Episcoporum necnon Titularium munerum designationis Pontificiae. Disposizioni sulla rinuncia dei vescovi diocesani e dei titolari di uffici di nomina pontificia, 3.11.2014, AAS 106 (2014), s. 882–884.

Franciscus, Motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus quibus canones Codicis Iuris Canonici de causis ad matrimonii nullitatem declarandam reformantur, 15.08.2015, AAS 107 (2015), s. 958–970. Tekst polski w: Franciszek, List apostolski motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus reformujący kanony Kodeksu Prawa Kanonicznego dotyczące spraw o orzeczenie nieważności małżeństwa (tekst łacińsko-polski), Tarnów, 2015.

Franciszek, Motu proprio Come una madre amorevole, 4.06.2016, AAS 108 (2016), s. 715–717. Polskie tłumaczenie w: „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 37 (2016) nr 6, s. 6–7.

Konferencji Episkopatu Polski, Uchwała nr 5/376/2017 Konferencji Episkopatu Polski z dnia 6 czerwca 2017 r. w sprawie nowelizacji Wytycznych dotyczących wstępnego dochodzenia kanonicznego w przypadku oskarżeń duchownych o czyny przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu z osobą niepełnoletnią poniżej osiemnastego roku życia oraz Aneksu nr 2. Procedura postępowania, „Akta Konferencji Episkopatu Polski” 20 (2017) nr 29, s. 91–93.

Kongregacja ds. Duchowieństwa, Dar powołania do kapłaństwa. Ratio fundamentalis institutionis sacerdotalis, 8.12.2016, Poznań 2017.

Ustawa z dnia 23 marca 2017 r. o zmianie ustawy — Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. 2017, poz. 768, ze zm.

Franciszek, Motu proprio La tutela dei minori, 26.03.2019, AAS, 111 (2019), s. 485–487.

Ustawa z dnia 30 sierpnia 2019 r. o Państwowej Komisji do spraw przeciwdziałania wykorzystaniu seksualnemu małoletnich poniżej lat 15, Dz.U. 2019, poz. 1820, ze zm.

Segretario di Stato, Rescriptum ex audientia Ss.mi, 6.12.2019, „L’Osservatore Romano. Edizione quotidiana”, 18.12.2019, 159 (2019) nr 288, s. 5. Przekład polski w: Odpowiedź Kościoła na dramat wykorzystania seksualnego małoletnich. Aspekt prawny. Dokumenty i komentarze, red. P. Studnicki, M. Dalgiewicz, Ząbki 2020, s. 57.

Segretario di Stato, Istruzione sulla riservatezza delle cause, 6.12.2019, „L’Osservatore Romano. Edizione quotidiana”, 18.12.2019, 159 (2019) nr 288, s. 5. Przekład polski w: Odpowiedź Kościoła na dramat wykorzystania seksualnego małoletnich. Aspekt prawny. Dokumenty i komentarze, red. P. Studnicki, M. Dalgiewicz, Ząbki 2020, s. 57–58.

Paenitentiaria Apostolica, Nota de pondere Fori interni et inviolabilitatis sigilli sacramentalis, 29.06.2019, AAS 111 (2019), s. 1213–1221.

Konferencja Episkopatu Polski, Droga formacji prezbiterów w Polsce, 11.03.2021, „Akta Konferencji Episkopatu Polski” 33 (2021), s. 1–193.

Papieska Rada ds. Tekstów Prawnych, Uwagi na temat pytań Konferencji Episkopatu Polski odnośnie do stosowania motu proprio „Vos estis lux mundi”, 12.05.2021, https://www.ekai.pl/stolica-apostolska-uregulowala-zasady-wspolpracy-ze-swieckim-wymiarem-sprawiedliwosci-w-polsce/ (dostęp: 8.09.2023).

Franciscus, Constitutio apostolica «Pascite gregem Dei» qua Liber VI «Codicis Iuris Canonici» reformatur, 23.05.2021, „L’Osservatore Romano. Edizione quotidiana”, 1.06.2021, 161 (2021) nr 122, s. 2–4.

Franciszek, Motu proprio Traditionis custodes w sprawie stosowania liturgii rzymskiej sprzed reformy z 1970 r., 16.07.2021, „L’Osservatore Romano. Edizione quotidiana”, 16.07.2021, 161 (2021) nr 159, s. 2.

Normae de delictis Congregationi pro Doctrina Fidei reservatis, 11.10.2021, „Communicationes” 53 (2021), s. 437–445.

Nuncjatura Apostolska w Polsce, Wskazania dotyczące współpracy ze świeckim wymiarem sprawiedliwości, 9.12.2021, https://www.ekai.pl/stolica-apostolska-uregulowala-zasady-wspolpracy-ze-swieckim-wymiarem-sprawiedliwosci-w-polsce/ (dostęp: 8.09.2023).

Franciszek, Motu proprio Competentias quasdam decernere, 11.02.2022, „Communicationes” 54 (2022), s. 90–95.

Franciszek, Konstytucja apostolska Praedicate Evangelium, 19.03.2022, „Communicationes” 54 (2022), s. 9–81.

Kongregacja Nauki Wiary, Vademecum dotyczące wybranych kwestii proceduralnych w zakresie postępowania w przypadkach nadużyć seksualnych popełnianych przez duchownych wobec małoletnich, ver. 2.0, 5.06.2022. Tekst polski w: https://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/ddf/rc_ddf_doc_20220605_vademecum-casi-abuso-2.0_pl.html (dostęp 8.09.2023).

Franciszek, Motu proprio Vos estis lux mundi, 25.03.2023, „L’Osservatore Romano. Edizione quotidiana”, 25.05.2023, 163 (2023) nr 71, s. 8–10. Tekst polski w: https://www.vatican.va/content/francesco/pl/motu_proprio/documents/20230325-motu-proprio-vos-estis-lux-mundi-aggiornato.html (dostęp: 8.09.2023).

Franciszek, Motu proprio Prelature personali, 8.08.2023, „L’Osservatore Romano. Edizione quotidiana”, 8.08.2023, 163 (2023) nr 182, s. 8.

Magisterium Kościoła i wypowiedzi papieskie (w porządku chronologicznym)

Paweł VI, Litterae encyclicae de sacerdotali caelibatu, 21.06.1967, AAS 59 (1967), s. 657–697. Przekład polski: Paweł VI, Encyklika o celibacie kapłańskim Sacerdotalis coelibatus. Do biskupów, współbraci w kapłaństwie i wiernych całego świata katolickiego, Tarnów 2002.

Jan Paweł II, Encyklika Redemptor hominis, 4.03.1979, AAS 71 (1979), s. 257–324.

Jan Paweł II, Adhortacja apostolska Reconciliatio et paenitentia do episkopatu duchowieństwa i wiernych po Synodzie Biskupów o pojednaniu i pokucie w dzisiejszym posłannictwie Kościoła, 2.12.1984, Watykan 1984.

Jan Paweł II, Lettera ai vescovi degli Stati Uniti d’America, 11.06.1993, https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/it/letters/1993/documents/hf_jp-ii_let_19930611_vescovi-usa.html (dostęp 8.09.2023).

Jan Paweł II, Przemówienie do Penitencjarii Apostolskiej, 12.93.1994, „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 15 (1994) nr 5, s. 21.

Jan Paweł II, Ad patres cardinales quarundam dioecesium Americae Septemtrionalis ordinarios, 23.04.2002, AAS 94 (2002), s. 670–672.

Jan Paweł II, Posynodalna adhortacja apostolska Pastores gregis o biskupie, słudze Ewangelii Jezusa Chrystusa dla nadziei świata, 16 X 2003, AAS 96 (2004), s. 825–924. Tekst polski: Vaticano 2003.

Jan Paweł II, Ad quosdam episcopos Americae Septentrionalis, 2.04.2004, AAS 96 (2004), s. 537–541.

Benedykt XVI, Ai vescovi della conferenza episcopale di Irlanda in visita “ad limina apostolorum”, 28.10.2006, https://www.vatican.va/content/benedict-xvi/it/speeches/2006/october/documents/hf_ben-xvi_spe_20061028_ad-limina-ireland.html (dostęp 8.09.2023).

Benedykt XVI, Interview during the flight to the United States of America, 15.04.2008, https://www.vatican.va/resources/resources_visit-usa-apr2008_en.html (dostęp: 8.09.2023).

Benedykt XVI, Ad Episcopos Civitatum Foederatarum Americae Septentrionalis, 16.04.2008, AAS 94 (2002), s. 305–314.

Benedykt XVI, Homilia in Eucharistica Celebratione Vasintoniae habita apud „Nationals Parks Stadium”, 17.04.2008, AAS 94 (2002), s. 284–289.

Benedykt XVI, Ad sacerdotes, religiosos viros et mulieres, sacrorum alumnos in cathedrale templum Sancti Patricii congregatos, 19.04.2008, AAS 94 (2002), s. 290–296.

Benedykt XVI, Konferencja prasowa podczas podróży do Australii na XXIII Światowy Dzień Młodzieży Sydney, 12.07.2008, „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 29 (2008) nr 9, s. 6–7.

Benedykt XVI, Homilia w Katedrze Najświętszej Maryi Panny w Sydney, 19.07.2008, „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 29 (2008) nr 9, s. 22–24.

Benedykt XVI, Litterae Pastorales ad christifideles catholicos in Hibernia, 19.03.2010, AAS 102 (2010), s. 209–220.

Benedykt XVI, Konferencja prasowa podczas podróży apostolskiej do Portugalii, 11.05.2010, „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 31 (2010) nr 7, s. 6–7.

Benedykt XVI, Homilia podczas Mszy św. na zakończenie Roku Kapłańskiego, 11.06.2010, „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 31 (2010) nr 8–9, s. 35–37.

Benedykt XVI, Konferencja prasowa podczas podróży do Wielkiej Brytanii, 16.09.2010, „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 31 (2010) nr 10, s. 11.

Benedykt XVI, Iter Apostolicum Summi Pontificis in Regnum Unitum: Eucharistica perdurante celebratione in Cathedrali Templo Vestmonasteriensi, 18.09.2010, AAS 102 (2010), s. 616–619.

Benedykt XVI, List pasterski do katolików Irlandii po skandalach związanych z molestowaniem seksualnym przez duchownych, 19.03.2010, „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 31 (2010) nr 5, s. 7–11.

Benedykt XVI, Meeting with the bishops of England, Scotland and Wales, 19.09.2010, https://www.vatican.va/content/benedict-xvi/en/speeches/2010/september/documents/hf_ben-xvi_spe_20100919_vescovi-inghilterra.html (dostęp: 8.09.2023).

Benedykt XVI, Przemówienie do Kurii Rzymskiej, 20.12.2010, „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 32 (2011) nr 2, s. 35–38.

Benedykt XVI, Przesłanie na zakończenie 50. Międzynarodowego Kongresu Eucharystycznego w Dublinie 10–17 VI 2012 r., „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 33 (2012) nr 7–8, s. 41.

Benedykt XVI, P. Seewald, Światłość świata. Papież, Kościół i znaki czasu, tłum. P. Napiwodzki, Kraków 2011.

Benedykt XIV, Die Kirche und der Skandal des sexuellen Mißbrauchs, „Klerusblatt: Zeitschrift der katholischen Geistlichen in Bayern und der Pfalz” 99 (2019) nr 4, s. 75–81. Tłumaczenie polskie: Benedykt XVI, Kościół a skandal nadużyć seksualnych, [w:] Benedykt XVI, Co to jest chrześcijaństwo? Testament duchowy, Kraków 2023, s. 203–230.

Franciszek, Homilia w Domu św. Marty podczas Mszy św. z udziałem kilku ofiar nadużyć seksualnych ze strony duchownych, 7.07.2014, „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 35 (2014) nr 7, s. 6–8.

Franciszek, List do Przewodniczących Konferencji Episkopatów, Wyższych Przełożonych Wspólnot Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego w sprawie Papieskiej Komisji ds. Ochrony Nieletnich, 2.02.2015, https://www.zyciezakonne.pl/dokumenty/kosciol/franciszek/franciszek-listy-oredzia-przeslania/2015-02-02-watykan-list-w-sprawie-papieskiej-komisji-ds-ochrony-nieletnich-108632/ (dostęp 8.09.2023).

Franciszek, Przemówienie do Papieskiej Komisji ds. Ochrony Nieletnich, 21.09.2017, „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 38 (2017) nr 10, s. 40–41.

Franciszek, Epistula ad Episcopos occasione Festi Innocentium Sanctorum Martyrum, 28.12.2016, AAS 109 (2017), s. 9–12.

Franciszek, Epistula ad Episcopos Chiliae post relationem ab Excellentissimo Domino Carolo J. Scicluna traditam, 8.04.2018, AAS 110 (2018), s. 590–592. Tłum. polskie: https://cod.ignatianum.edu.pl/component/content/article/9-stolicy-apostolskiej/40-franciszek-list-do-biskup%C3%B3w-chile.html?Itemid=109 (dostęp 12.03.2023).

Franciszek, Carta a los obispos de Chile al final de los encuentros celebrados en el Vaticano, 17.05.2018, https://www.vatican.va/content/francesco/es/letters/2018/documents/papa-francesco_20180517_lettera-vescovi-cile.html (dostęp 8.09.2023).

Franciszek, Al Pueblo de Dios que peregrina en Chile, 31.05.2018, https://www.vatican.va/content/francesco/es/letters/2018/documents/papa-francesco_20180531_lettera-popolodidio-cile.html (dostęp: 8.09.2023).

Franciszek, List do ludu Bożego, 18.8.2018, AAS 110 (2018), s. 1284–1288. Tekst polski w: „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 39 (2018) nr 8–9, s. 7–9.

Franciszek, Ad Curiam Romanam dum omina Natalicia significantur, 21.12.2018, AAS 111 (2019), s. 31–41.

Franciszek, List do biskupów Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej: «Kultura nadużyć» raną zadaną wiarygodności Kościoła, 1.01.2019, „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 40 (2019) nr 1, s. 7–11.

Franciszek, Słowa rozpoczynające spotkanie przewodniczących konferencji biskupów w Rzymie, 21.02.2019, [w:] Świadomość i oczyszczenie (ochrona małoletnich w Kościele). Międzynarodowa konferencja. Watykan, 21–24 lutego 2019, Niepokalanów 2020, s. 7–8.

Franciszek, Przemówienie na zakończenie spotkania w Watykanie nt. ochrony małoletnich w Kościele, 24.02.2019, [w:] Świadomość i oczyszczenie (ochrona małoletnich w Kościele). Międzynarodowa konferencja. Watykan, 21–24 lutego 2019, Niepokalanów 2020, s. 173–191.

Franciszek, Posynodalna adhortacja apostolska Christus vivit. Do młodych i całego Ludu Bożego, 25.03.2019. Tekst polski: Kraków 2019.

Franciszek, Apostolat prewencji — przesłanie do uczestników kursu CEPROME na Papieskim Uniwersytecie Meksyku, 18.07.2019, https://cod.ignatianum.edu.pl/component/content/article/9-stolicy-apostolskiej/140-franciszek-apostolat-prewencji-przes%C5%82anie-do-uczestnik%C3%B3w-kursu-ceprom-na-papieskim-uniwersytecie-meksyku.html?Itemid=109 (dostęp: 12.03.2023).

Franciszek, Przesłanie wideo z okazji spotkania zorganizowanego przez Papieską Komisję ds. Ochrony Małoletnich i przez Konferencje Episkopatów Europy środkowej i wschodniej, 18.09.2021, https://www.vatican.va/content/francesco/pl/messages/pont-messages/2021/documents/20210918-videomessaggio-incontro-tutela-minori.html (dostęp: 8.09.2023).

Franciszek, Przesłanie do II Kongresu Latynoamerykańskiego na temat zapobiegania wykorzystaniu seksualnemu odbywanego w Asunción w Paragwaju, 15.03.2023, „L’Osservatore Romano. Edizione quotidiana”, 15.03.2023, 163 (2023) nr 62, s. 11.

Franciszek, Przemówienie do Papieskiej Komisji ds. Ochrony Małoletnich, 5.05.2023, „L’Osservatore Romano. Edizione Quotidiana”, 5.05.2023, 163 (2023) nr 122, s. 8.

Inne

Katechizm Kościoła katolickiego z 1992 roku, Poznań 1994.

Papieska Rada „Iustitia et Pax”, Kompendium nauki społecznej Kościoła, tłum. D. Chodyniecki, A. Dalach, J. Nowak, Kielce 2005.

Literatura

Alazraki V., Komunikacja: dla wszystkich ludzi, [w:] Świadomość i oczyszczenie (ochrona małoletnich w Kościele). Międzynarodowa konferencja. Watykan, 21–24 lutego 2019, Niepokalanów 2020, s. 145–160.

Andrzejewska M., Andrzejewski M., Czy sąd kościelny jest innym sądem lub organem w rozumieniu art. 44 ustawy prawo o ustroju sądów powszechnych?, „Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych KUL” 10–11 (2014–2015) z.1, s. 5–17.

Andrzejewski M., Analiza kanonicznego procesu karnego z perspektywy minimalnych warunków zasady kontradyktoryjności, „Biuletyn Stowarzyszenia Kanonistów Polskich” 33 (2023) nr 36, s. 9–36, https://doi.org/10.32077/bskp.5426.

Arrieta J.-I., El sistema canónico de selección y de provisión de cargos. Análisis de conjunto, „Ius Canonicum” 59 (2019), s. 485–516, https://doi.org/10.15581/016.118.009.

Arrieta J. I., Commento all’ art. 123 cost. apost. „Pastor Bonus”, [w:] J. I. Arrieta, J. Canosa, J. Miñambres, Legislazione sull’organizzazione centrale della Chiesa, Milano 1997, s. 291.

Arrieta J. I., Decydujący wpływ kard. Ratzingera na rewizję kanonicznego systemu karnego, http://www.vatican.va/resources/resources_arrieta-20101202_pl.html (dostęp: 8.09.2023).

Arrieta J. I., Il sistema dell’organizzazione ecclesiastica. Norme e documenti. In particolare, la Chiesa in Italia e la diocesi di Roma, Roma 2000.

Arrieta J. I., Komentarz do kan. 1362, [w:] Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz, red. P. Majer, Warszawa 2023, s. 833.

Arrieta J. I., Komentarz do kan. 1385, [w:] Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz, red. P. Majer, Warszawa 2023, s. 849.

Arrieta J. I., Komentarz do kan. 416–417, [w:] Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz, red. P. Majer, Warszawa 2023, s. 302.

Arrieta J. I., L’influsso del Cardinal Ratzinger nella revisione del sistema penale canonico, „La civiltà cattolica” 6 (2010), s. 425–530. Tłumaczenie polskie: http://www.vatican.va/resources/resources_arrieta-20101202_pl.html (dostęp 8.09.2023)

Arrieta J. I., Praesentatio apud Sala Stampa Sanctae Sedis Litterarum Apostolicarum, Motu Proprio datarum «Vos estis lux mundi», „Communicationes” 51 (2019) nr 1, s. 134–140.

Arrieta J. I., Riservatezza e dovere di denuncia, „L’Osservatore Romano. Edizione quotidiana”, 18.12.2019, 159 (2019) nr 288, s. 4–5.

Arrieta Ochoa de Chinchetru J. I., Papieska Rada do spraw Interpretacji Tekstów Prawnych, [w:] 25-lecie promulgacji Kodeksu Prawa Kanonicznego. Obowiązywanie i stosowanie w Polsce, red. J. Krukowski, Z. Tracz, Łódź 2009, s. 45–58.

Astigueta D. G., Lectura de Vos Estis Lux Mundi, „Scientia Canonica” 2 (2019) nr 2, s. 21–53, https://doi.org/10.31240/2595-1165.vol2n3a2019pp21-53.

Astigueta D. G., Lettura di Vos estis lux mundi, „Periodica” 108 (2019), s. 517–550.

Astigueta D. G., Lo scandalo nel CIC: significato e portata giuridica, „Periodica” 92 (2003), s. 589–651.

Astigueta D. G., Transparentność a prawo do obrony, tłum. A. T. Kowalewska, [w:] Nadużycia seksualne w Kościele a tajemnica spowiedzi, red. E. Zarych, tłum. A. T. Kowalewska, A. Kaźmierczak, Kraków 2022, s. 140–166.

Astigueta D. G., Una prima lettura del nuovo Libro VI del Codice come strumento della carità pastorale, „Periodica” 110 (2021) nr 3, s. 356–357, http://doi.org/10.32060/PERIODICA.3.2021.351-384.

Aymans W., Biskupia posługa rządzenia Kościołem partykularnym. O władzy biskupiej i jej wykonywaniu w świetle KPK, [w:] Kościół i prawo, red. J. Krukowski, t. 6, Lublin 1989, s. 23–42.

Baccioli C., La capacidad-incapacidad para el orden sagrado, „Anuario Argentino de Derecho Canónico” 12 (2005), s. 9–61.

Badura-Madej W., Sprawcy seksualnego wykorzystywania dzieci, [w:] Wykorzystywanie seksualne osób małoletnich. Ujęcie interdyscyplinarne. Część III, red. M. Cholewa, P. Studnicki, Kraków 2022, s. 41–58.

Bartmiński J., Grzeszczak M., „Odpowiedzialność” w sieci semantycznej języka polskiego (między obiektywizmem relacji prawnych a subiektywnym poczuciem obowiązku), [w:] Etnolingwistyka a leksykografia. Tom poświęcony Profesorowi Jerzemu Bartmińskiemu, red. W. Chlebda, Opole 2010, s. 227–248.

Bartone N. Il conflitto d’obbligo tra autorità ecclesiastica e autorità statale e il crimine di sesso del presbitero con il minore nella normativa comparata e interordinamentale, [w:] Questioni attuali di diritto penale canonico, Città del Vaticano 2012, s. 149–198.

Baura E., Il principio della colpa e la responsabilità oggettiva, [w:] La responsabilità giuridica degli enti ecclesiastici, a cura di E. Baura, F. Puig, Milano 2020, s. 79–114.

Baura E., Il risarcimento del danno causato da un’autorità ecclesiastica, „Ius Ecclesiae” 32 (2020) nr 2, s. 630–672.

Baura E., Il “buon governo”: diritti e doveri dei fedeli e dei pastori, [w:] Il governo nel servizio della comunione ecclesiale, a cura del Gruppo Italiano Docenti di Diritto Canonico, Milano 2017, s. 3–30 (Quaderni della Mendola, 25).

Baura E., Parte generale del diritto canonico. Diritto e sistema normativo, Roma 2013.

Beal J. P., The 1962 Instruction «Crimen sollicitationis»: Caught Red-Handed or Handed a Red Herring?, „Studia Canonica” 41 (2007), s. 199–236.

Bechcicki S., Odpowiedzialność jako kategoria podstawowa w prawie, [w:] Tendencje prawa materialnego i procesowego cywilnego, red. E. Marszałkowska-Krześ, Wrocław 2017, s. 31–43.

Becket Soule W., Bishops and the Loss of the Clerical State, „Studia Canonica” 54 (2020), s. 291–322.

Bendza W., Stosunek podporządkowania w rozumieniu art. 430 k.c., „Przegląd Prawa Handlowego” 25 (2016) nr 6, s. 25–29.

Bernal J., Regulación de los “delitos contra el sexto mandamiento”. El c. 1395, „Fidelium Iura” 13 (2003), s. 49–70.

Bertomeu Farnós J., La praxis de la CDF sobre la dispensa de las obligaciones clericales: El n. 157 del «Vademécum», „Ius Canonicum” 61 (2021), s. 733–765, https://doi.org/10.15581/016.122.004.

Bettetini A., Responsabilità personale e responsabilità collettiva nel diritto penale canonico, „Diritto e Religioni” 11 (2016) nr 2, s. 342–352.

Bettetini A., «Societas delinquere potest». La responsabilità penale degli enti in diritto canonico, [w:] Recte sapere. Studi in onore di Giuseppe Dalla Torre, red. G. Boni i in., Torino 2014, s. 75–93.

Blanco T., La noción canónica de contrato. Estudio de su vigencia en el ClC de 1983, Pamplona 1997.

Boni G., Il buon governo nella Chiesa. Inidoneità agli uffici e denuncia dei fedeli, Modena 2019.

Boni G., Il diritto di denunciare la mancanza di idoneità dei titolari degli uffici ecclesiastici, „Ius Canonicum” 59 (2019), s. 9–49, https://doi.org/10.15581/016.117.007.

Boni G., La recente attività normativa ecclesiale: finis terrae per lo ius canonicum? Per una valorizzazione del ruolo del Pontificio Consiglio per i Testi Legislativi e della scienza giuridica nella Chiesa, Modena 2021.

Borecki P., Odpowiedzialność kościelnych osób prawnych za czyny pedofilskie duchownego — wyrok na miarę precedensu. Uwagi w sprawie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 2020 r., sygn. II CSK 124/19, „Studia Prawa Publicznego” 8 (2020) nr 3 (31), s. 33–52, https://doi.org/10.14746/spp.2020.3.31.2.

Borek D., Concursus in delicto. Formy zjawiskowe przestępstwa w kanonicznym prawie karnym (studium prawno-historyczne), Warszawa 2014.

Borek D., Obowiązek powiadomienia o przestępstwie w prawie i praktyce Kościoła, „Annales Canonici” 18 (2022) nr 1, s. 5–48, https://doi.org/10.15633/ac.18101.

Borek D., Przestępstwa zastrzeżone dla Kongregacji Nauki Wiary (normy materialne i proceduralne), Tarnów 2019.

Borek D., Sextum Decalogi praeceptum w kanonicznym prawie karnym aktualnie obowiązującym, Tarnów 2015.

Borgoño C., Hodge C., El abuso de conciencia. Primera aproximación a un problema emergente, „La Revista Católica” (2020) nr 1207, s. 69–70, http://doi.org/10.4067/S0718-92732021000300173.

Borysiak W., Podstawy cywilnoprawne roszczeń odszkodowawczych osób wykorzystanych seksualnie w okresie małoletniości, [w:] Wykorzystywanie seksualne osób małoletnich. Ujęcie interdyscyplinarne. Część I, red. M. Cholewa, P. Studnicki, Kraków 2021, s. 177–210.

Brzemia-Bonarek A., Dohnalik J., Wykorzystanie akt sprawy małżeńskiej w kanonicznym postępowaniu karnym, „Annales Canonici” 17 (2021), s. 7–32, https://doi.org/10.15633/acan.4157.

Buchała K., Niedbalstwo, [w:] Wielka encyklopedia prawa, red. B. Hołyst, Warszawa 2005, s. 483.

Burdziak K., Przepis art. 240 § 1 Kodeksu karnego a tajemnica obrończa, adwokacka, radcowska i tajemnica spowiedzi, „Prawo w Działaniu” 51 (2022), s. 63–78, https://doi.org/10.32041/pwd.5105.

Bączkowicz F., Baron J., Stawinoga W., Prawo kanoniczne. Podręcznik dla duchowieństwa, t. 1, Opole 1957.

Cacioppo F., La disciplina della riparazione del danno nel diritto canonico del secolo XX, Roma 1996.

Calabrese A., Diritto penale canonico, Cinisello Balsamo 1990.

Campos Martínez F. J., Comentario a la Carta apostólica en forma de Motu proprio del Sumo Pontífice Francisco «Vos estis lux mundi», „Revista Española de Derecho Canónico” 76 (2019), s. 819–850.

Canosa J., Causa grave, [w:] Diccionario General de Derecho Canónico, red. J. Otaduy, A. Viana, J. Sedano, t. 1, Pamplona 2012, s. 958–959.

Canosa J., La consideración del buen gobierno en la Iglesia como un derecho de los fieles, „Ius Canonicum” 62 (2022), s. 625–661, https://doi.org/10.15581/016.124.011.

Canosa J., La rilevanza della collaborazione attiva dei fedeli per la buona amministrazione ecclesiastica, „Ius Ecclesiae” 30 (2018) nr 1, s. 13–32, https://doi.org/10.19272/201808601003.

Carnì M., La responsabilità civile della diocesi per i delitti commessi dai presbiteri. Profili canonistici e di diritto ecclesiastico, Torino 2019.

Cavana P., La responsabilidad administrativa derivada de delito de las personas jurídicas en el derecho del Estado de la Ciudad del Vaticano, „Ius Canonicum” 62 (2022), s. 89–118.

Cenalmor D., Comentario al can. 212, [w:] Comentario Exegético al Código de Derecho Canónico, eds. A. Marzoa, J. Miras, R. Rodríguez-Ocaña, t. 2, Pamplona 1996, s. 83.

Cenalmor D., Miras J., Prawo kanoniczne, tłum. J. Bodzon i in., Warszawa 2022.

Chalmers M. P., The Remedy of Harm in Accord with Can. 128, „Studia Canonica” 38 (2004), s. 111–154.

Cisek K., Aspetti particolari nel Vademecum, [w:] Il Vademecum sui casi di abuso sessuale di minori commessi da chierici. Profili teorici e pratici, a cura di C. Papale, Roma 2022, s. 73–91.

Cito D., Il delitto di sollecitazione in confessione, [w:] I delitti contro il Sacramento della penitenza, a cura di C. Papale, Città del Vaticano 2016, s. 71–83.

Cito D., Il diritto canonico di fronte ai reati (in particolare di fronte agli abusi sui minori), „Iustitia” 63 (2010), s. 253–263.

Coccopalmerio F., De causis ad amotionem parochorum requisitis (can. 1740–1741), „Periodica” 75 (1986), s. 273–302.

Comotti G., I delitti contra sextum e l’obbligo di segnalazione nel Motu proprio “Vos estis lux mundi”, „Ius Ecclesiae” 32 (2020), s. 239–268, https://doi.org/10.19272/202008601016.

Comotti G., L’azione di regresso nell’amministrazione ecclesiastica, [w:] La responsabilità giuridica degli enti ecclesiastici, a cura di E. Baura, F. Puig, Milano 2020, s. 359–385.

Consorti P., La reazione del diritto canonico agli abusi sessuali sui minori. Dal silenzio assordante alle “Linee Guida”, „Daimon” 11 (2012), s. 151–167.

Consorti P., La responsabilità della gerarchia ecclesiastica nel caso degli abusi sessuali commessi dai chierici, fra diritto canonico e diritti statuali, „Stato, Chiese e pluralismo confessionale. Rivista telematica” (2013) nr 17, s. 1–30.

Consorti P., La responsabilità della gerarchia nel diritto della Chiesa cattolica, [w:] Davanti a Dio e davanti agli uomini. La responsabilità fra diritto della Chiesa e diritto dello Stato, red. N. Marchei, D. Milani, J. Pasquali Cerioli, Bologna 2014, s. 47–63.

Conte a Coronata M., Institutiones iuris canonici ad usum utriusque cleri et scholarum, t. 4: De delictis et poenis, Taurini 1948.

Corecco E., Biskup głową Kościoła partykularnego, protektorem i obrońcą karności kościelnej, „Concilium. Międzynarodowy Przegląd Teologiczny” (1968) nr 1–10, s. 443–454.

Cozzolino M., Profili di responsabilità del vescovo nei confronti di minori vittime di abusi sessuali imputati a sacerdoti, [w:] Sovranità della Chiesa e giurisdizione dello Stato, a cura di G. Dalla Torre, P. Lillo, Torino 2008, s. 305–359.

Cupich B. J., Synodalność: wspólnie odpowiedzialni, [w:] Świadomość i oczyszczenie (ochrona małoletnich w Kościele). Międzynarodowa konferencja. Watykan, 21–24 lutego 2019, Niepokalanów 2020, s. 77–95.

Czarnek P., Odpowiedzialność. Aspekt prawny — w prawie polskim, [w:] Encyklopedia katolicka, red. E. Gigilewicz, t. 14, Lublin 2010, kol. 339–341.

Czarnowicz R., Kroczek P., Wydanie opinii psychologicznej sporządzonej na potrzeby formacji zakonnej w optyce ochrony danych osobowych w Kościele katolickim, „Annales Canonici” 17 (2021) nr 2, s. 33–47, https://doi.org/10.15633/acan.4158.

Dalla Torre G., Un atto che facilita la collaborazione con l’autorità civile, „L’Osservatore Romano. Edizione quotidiana”, 18.12.2019, 159 (2019) nr 288, s. 4.

Daly B., The Instruction Crimen Sollicitationis on the Crime of Solicitation: Confusion or Cover-up of Paedophilia?, „The Canonist” 7 (2016) nr 1, s. 10–30.

Daniel W. L., Accountability and the juridical responsibility of the public ecclesiastical administration, „Ius Ecclesiae” 30 (2018) nr 1, s. 33–54, https://doi.org/10.19272/201808601003.

Dappa R., Duchowny wobec obowiązku denuncjacji przestępstw seksualnych na podstawie art. 240 kodeksu karnego, „Teka Komisji Prawniczej PAN. Oddział w Lublinie” 11 (2018) nr 1, s. 37–49.

Dezzuto C., Le principali obiezioni alla prassi della Congregazione per la Dottrina della Fede nel trattamento dei «delicta graviora» ad essa riservati, [w:] I delitti riservati alla Congregazione per la Dottrina della Fede. Norme — prassi — obiezioni, a cura di C. Papale, Roma 2017, s. 75–119.

Diccionario de derecho canónico, eds. С. Corral Salvador, J. M. Urteaga Embil, Madrid 1989.

Diccionario General de Derecho Canónico, red. J. Otaduy, A. Viana, J. Sedano, t. 1–6, Pamplona 2012.

Dohnalik J., Poufność karnych postępowań kanonicznych w świetle pierwszeństwa osób skrzywdzonych i zasady rozliczalności, [w:] Wykorzystywanie seksualne osób małoletnich. Ujęcie interdyscyplinarne. Część I, red. M. Cholewa, P. Studnicki, Kraków 2021, s. 267–293.

Dokurno J., Analiza semantyczna wyrażenia „jest odpowiedzialny”, „Poradnik Językowy” 88 (1988) nr 9–10, s. 668–674.

Domaszk A., Prawny i katechetyczny wymiar „Drogi Neokatechumenalnej”, „Prawo Kanoniczne” 52 (2009) nr 3–4, s. 69–90, https://doi.org/10.21697/pk.2009.52.3-4.03.

Dyduch J., Rola biskupów emerytów w Kościele, „Annales Canonici” 6 (2010), s. 95–104.

Dyduch J., Wierni chrześcijanie, [w:] Leksykon prawa kanonicznego, red. M. Sitarz, Lublin 2019, kol. 2912–2915.

d’Arienzo M., Il concetto giuridico di responsabilità. Rilevanza e funzione nel Diritto Canonico, Cosenza 2012.

d’Arienzo M., L’obbligo di riparazione del danno in diritto canonico. Percorsi di ricerca, Cosenza 2013.

d’Arienzo M., Responsabilidad jurídica (Principio de), „Ius Canonicum” 56 (2016), s. 799–815, https://doi.org/10.15581/016.56.8030.

d’Arienzo M., Responsabilità del vescovo e attuazione dei due Motu proprio «Come una madre amorevole» e «Vos estis lux mundi». Referat wygłoszony podczas międzynarodowego kongresu stowarzyszenia Consociatio Internationalis Studio Iuris Canonici Promovendo w Paryżu 15 września 2022, w publikacji.

d’Ostilio F., Il diritto amministrativo della Chiesa, Città del Vaticano 1995.

Ejeh B., The Principle of Suitability in the Provision of Ecclesiastical Offices in the 1983 Code of Canon Law, „Ius Ecclesiae” 29 (2008), s. 569–592.

Enchiridion dei concordati. Due secoli di storia dei rapporti Chiesa-Stato, a cura di E. Lora, Bologna 2003.

Erdö P., Il peccato e il delitto. La relazione tra due concetti fondamentali alla luce del diritto canonico, Milano 2014.

Evrard A., Prêtres et évêques devant les tribunaux. Examen des responsabilités pénales et civiles à partir du droit belge, „Nouvelle Revue Théologique” 123 (2001), s. 258–268.

Fantappiè C., L’invention du concours public, „Historia et ius. Rivista di storia giuridica dell’età medievale e moderna” 15 (2019), s. 1–11, https://doi.org/10.32064/15.2019.21.

Fernández S., Towards a Definition of Abuse of Conscience in the Catholic Setting, „Gregorianum” 102 (2021) nr 3, s. 557–574.

Ferrer Ortiz J., La responsabilidad civil de la diócesis por los actos de sus clérigos, „Ius Canonicum” 45 (2005), s. 557–608, https://doi.org/10.15581/016.45.14655.

Fianchetto F., Alcune considerazioni sulla disciplina circa le irregolarità e gli impedimenti relativi all’ordine sacro, „Quaderni di Diritto Ecclesiale” 28 (2015) nr 4, s. 393–422.

Fiori A., La decretale “Si culpa tua” e la responsabilità degli enti morali nel diritto canonico classico, [w:] La responsabilità giuridica degli enti ecclesiastici, a cura di E. Baura, F. Puig, Milano 2020, s. 33–76.

Fischer K. E., Respondeat superior redux: may a diocesan bishop be vicariously liable for the intentional torts of his priests?, Studia Canonica, 23 (1989), s. 119–149.

Foddai M. A., Prevenire, punire, riparare: la responsabilità personale tra diritto dello Stato e diritto della Chiesa, „Stato, Chiese e Pluralismo Confessionale. Rivista Telematica” (2015) nr 35, s. 1–33, https://doi.org/10.13130/1971-8543/6509.

Formicola J. R., Recalibrating U. S. Catholic Church-State Relations: The Effects of Clerical Serial Abuse, „Journal of Church and State” 58 (2016) nr 2, s. 307–330, https://doi.org/10.1093/jcs/csu108.

Formicola J. R., The Further Legal Consequences of Catholic Clerical Sexual Abuse, „Journal of Church and State” 49 (2007) nr 3, s. 445–465.

Franck M. I., El tratamiento de los delitos contra la integridad sexual de los menores en el derecho canónico y secular: ámbitos propios y relaciones a partir del Motu Proprio Vos estis lux mundi, „Anuario Argentino de Derecho Canónico” 25 (2019), s. 77–98.

Fuentes J. A., Facultad de oír confesiones, [w:] Diccionario General de Derecho Canónico, red. J. Otaduy, A. Viana, J. Sedano, t. 3, Pamplona 2012, s. 896–900.

Fueyo M. A., Responsabilidad civil de las personas jurídicas canónicas públicas por ilícitos cometidos en obras de la Iglesia, [w:] Sociedad Argentina de Derecho Canónico, Jornadas anuales 2011, Buenos Aires 2012, s. 69–86.

García Martín J., Le norme generali del Codex Iuris Canonici, Roma 1996.

Gasparri P., Katechizm katolicki dla osób dorosłych, które pragną zdobyć pełniejszą znajomość nauki katolickiej, tłum. J. Korzonkiewicz, Warszawa 1999.

Gaudino L., La responsabilità oggettiva degli enti ecclesiastici per gli abusi sessuali a danno del minore, „Responsabilità Civile e Previdenza” 79 (2014) nr 1, s. 262–279.

Ghirlanda G., Doveri e diritti implicati nei casi di abusi sessuali perpetrati da chierici, „Periodica” 91 (2002), s. 29–48.

Ghirlanda G., Il sacramento dell’ordine e la vita dei chierici (Cann. 1008–1054; 232–297), Roma 2019.

Ghirlanda G., Il vescovo padre e pastore della porzione del Popolo di Dio, „Periodica” 110 (2021), s. 385–438.

Ghisoni L., Communio: działać wspólnie, [w:] Świadomość i oczyszczenie (ochrona małoletnich w Kościele). Międzynarodowa konferencja. Watykan, 21–24 lutego 2019, Niepokalanów 2020, s. 97–112.

Gidi Thumala M., La negligencia de la jerarquía eclesiástica frente a los casos de abusos sexuales cometidos por un clérigo, „Anuario Argentino de Derecho Canónico” 23 (2017), s. 309–334.

Gracias O., Kolegialność: wspólnie posłani. Rozliczalność (obowiązek rozliczenia) w Kościele kolegialnym i synodalnym, [w:] Świadomość i oczyszczenie (ochrona małoletnich w Kościele). Międzynarodowa konferencja. Watykan, 21–24 lutego 2019, Niepokalanów 2020, s. 63–76.

Gradi M., L’obbligo di verità delle parti, Torino 2018.

Grelewicz-La Mela M., Nuzzo B., Słownik prawniczy włosko-polski. Dizionario giuridico italiano-polacco, Warszawa 2003.

Grocholewski Z., Commento al can. 1005 CCEO, [w:] Commento al Codice dei Canoni delle Chiese Orientali, a cura di P. V. Pinto, Città del Vaticano 2001, s. 843.

Grocholewski Z., Pewność moralna jako klucz do lektury norm procesowych, „Jus Matrimoniale” 3 (1998), s. 9–43.

Grocholewski Z., Prawo naturalne w nauczaniu Kościoła, [w:] Z. Grocholewski, Refleksje na temat prawa. Prawo naturalne. Filozofia prawa, tłum. K. Stopa, M. Jędraszewski, Kraków 2009, s. 3–55.

Gudenus Ph. E., Denuncia, [w:] Diccionario General de Derecho Canónico, red. J. Otaduy, A. Viana, J. Sedano, t. 3, Pamplona 2012, s. 56.

Głowacka A., Odpowiedzialność osób prawnych Kościoła katolickiego za czyny niedozwolone, [w:] Acta Erasmiana, t. 9: Varia II, red. M. Sadowski, Wrocław 2015, s. 137–156.

Hendriks J., Canone 128: riparazione del danno. Obblighi e responsabilità del vescovo diocesano, „Ius Ecclesiae” 15 (2003), s. 427–457.

Hermann M., Prawdopodobieństwo w retoryce rzymskiej, „Res Theorica” 1 (2014) nr 1, s. 61–76, https://doi.org/10.17380/rr.v1i1.11.

Hervada J., Elementos de derecho constitucional canónico, Pamplona 2001.

Hervada J., Komentarz do kan. 273–274, [w:] Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz, red. P. Majer, Warszawa 2023, s. 207.

Hucał M., Tajemnica rozmowy duszpasterskiej na przykładzie Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego — stan obecny i wnioski de lege ferenda, [w:] Prawo do prywatności w Kościołach i innych związkach wyznaniowych. Od tajemnicy duszpasterskiej do ochrony danych osobowych, red. T. J. Zieliński, M. Hucał, Warszawa 2019, s. 239-267.

Iaccarino A., Responsabilità e istituzionalità in prospettiva filosofica, [w:] Responsabilità ecclesiale, corresponsabilità e rappresentanza. Atti della IV Giornata canonistica interdisciplinare, a cura di P. Gherri, Città del Vaticano 2010, s. 35–55.

Iannone F., Gori N., Accanto alle persone più deboli e indifese, „L’Osservatore Romano. Edizione quotidiana”, 25.03.2023, 163 (2023) nr 71, s. 8–9.

Iannone F., Nota esplicativa, „L’Osservatore Romano. Edizione quotidiana”, 10.5.2019, 159 (2019) nr 106, , s. 11.

Ingels G., Protecting the Right to Privacy when Examining Issues Affecting the Life and Ministry of Clerics and Religious, „Studia Canonica” 34 (2000), s. 439–466.

I vescovi devono vigilare, „L’Osservatore Romano. Edizione quotidiana”, 5.06.2016, 156 (2016) nr 127, s. 1.

Jaszcz A., Prawnokanoniczna ochrona osoby zawiadamiającej o zaniedbaniach biskupa Kościoła łacińskiego zgodnie z motu proprio VELM, „Roczniki Nauk Prawnych” 32 (2022), nr 1, s. 117–132, https://doi.org/10.18290/rnp22321.7.

Kaczor A., Odpowiedzialność. Aspekt prawny — w prawie kanonicznym, [w:] Encyklopedia Katolicka, red. E. Gigilewicz, t. 14, Lublin 2010, kol. 341–342.

Kamiński K., Władza w Kościele. Ujęcie teologiczno-prawne, „Biuletyn Stowarzyszenia Kanonistów Polskich” 30 (2020) nr 33, s. 91–112, https://doi.org/10.32077/skp.2020.33.1-6.

Kamiński M., Odpowiedzialność kościelnych osób prawnych za czyny niedozwolone duchownych na podstawie art. 430 k.c., [w:] Prawo, religia, wyznanie. Na styku normatywizmu i moralności, red. P. Staniszewska-Pobikrowska, Warszawa 2020, s. 331–351.

Kamiński R., Hierarchiczna zależność a bezprawne działanie przełożonego. „Sygnalista” w Kościele, „Annales Canonici” 18 (2022) nr 2, s. 5–37, https://doi.org/10.15633/acan.18201.

Kamiński R., Problematyka współdziałania między państwem i Kościołem w zakresie prawa procesowego w świetle art. 1 i 5 Konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską, „Biuletyn Stowarzyszenia Kanonistów Polskich” 33 (2023) nr 36, s. 91–129, https://doi.org/10.32077/bskp.5460.

Kaslyn R. J., Accountability of Diocesan Bishops: A Significant Aspect of Ecclesial Communion, „The Jurist” 67 (2007) nr 1, s. 109–152, https://doi.org/10.1353/jur.2007.0037.

Kiełpiński K. M., List apostolski motu proprio papieża Franciszka Vos estis lux mundi nowelizacją kanonicznego prawa karnego i skuteczną ochroną małoletnich, „Studia Iuridica Toruniensia” 25 (2019), s. 121–144, https://doi.org/10.12775/SIT.2019.022.

Kiełpiński K. M., „Osoby bezradne” w przepisach prawa kanonicznego wydanych w Kościele katolickim. Część II, [w:] Wykorzystywanie seksualne osób dorosłych bezbronnych. Ujęcie interdyscyplinarne, red. M. Cholewa, P. Studnicki, Kraków 2022, s. 37–57.

Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz, red. P. Majer, Warszawa 2023.

Kokoszka A., Teologia moralna fundamentalna, Tarnów 2005.

Kondek J. M., W sprawie wykładni pojęcia „przy wykonywaniu czynności” na gruncie art. 430 k.c., „Forum Prawnicze” (2019) nr 1, s. 17–37.

Kroczek P., Funkcje klauzul generalnych na przykładzie kodeksu prawa kanonicznego z 1983 roku, „Annales Canonici” 12 (2016), s. 79–89, https://doi.org/10.15633/acan.1821.

Kroczek P., Kilka uwag do znowelizowanych Wytycznych Konferencji Episkopatu Polski w kontekście zasad techniki legislacyjnej oraz znowelizowanego art. 240 § 1 kodeksu karnego, „Annales Canonici” 13 (2017), s. 91–107, https://doi.org/10.15633/acan.2221.

Kroczek P., Modele stanowienia prawa w Kościele i ich konsekwencje dla wykładni prawa, [w:] Servabo legem Tuam in toto corde meo. Księga pamiątkowa dedykowana księdzu profesorowi Józefowi Krzywdzie CM, dyrektorowi Instytutu Prawa Kanonicznego UPJPII z okazji 70. rocznicy urodzin, red. A. Zakręta, A. Sosnowski, Kraków 2013, s. 307–316 (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie. Wydział Teologiczny. Studia, 19).

Kroczek P., Prawo wewnętrzne związków wyznaniowych w perspektywie organów władzy publicznej. Klauzule generalne, Kraków 2017.

Kroczek P., Prawodawca i jego sztuka, „Prawo Kanoniczne” 50 (2007) nr 1–2, s. 167–184.

Kroczek P., Problem interpretacji prawa kanonicznego w świetle pluralizmu kulturowego, „Analecta Cracoviensia” 37 (2005), s. 509–516.

Krukowski J., Administracja w Kościele. Zarys kościelnego prawa administracyjnego, Lublin 1985.

Krukowski J., Kaleta P., Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t. 4, cz. 2: Księga VI. Sankcje karne w Kościele zreformowane przez papieża Franciszka, Poznań 2022.

Krukowski J., Legaci papiescy, [w:] Leksykon prawa kanonicznego, red. M. Sitarz, Lublin 2019, kol. 1551–1568.

Krukowski J., Prawo administracyjne w Kościele, Warszawa 2011.

Krukowski J., Problemy prawnej odpowiedzialności administracji kościelnej, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne” 24 (1977) z. 5, s. 59–74.

Krukowski J., Responsibility for Damage Resulting from Illegal Administrative Acts in the Code of Canon Law of 1983, [w:] Le nouveau Code de Droit Canonique: actes du Ve Congrès international de droit canonique, organisé par l’Université Saint-Paul et tenu á l’Université d’Ottawa du 19 au 25 août 1984, t. 1, Ottawa 1986, s. 231–242.

Krukowski J., Sobański R., Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego, t. 1: Księga I. Normy ogólne, red. J. Krukowski, Poznań 2003.

Krukowski J., Teoretyczne i teologiczne podstawy prawa administracyjnego w Kościele, „Biuletyn Stowarzyszenia Kanonistów Polskich” 20 (2010) nr 23, s. 65–81.

Królikowski M., Problemy z nowym zakresem obowiązku zawiadomienia o przestępstwie, „Forum Prawnicze” 12 (2021) nr 4, s. 3–24.

Kłos C., Pomoc prawna, wybrane zagadnienia, [w:] Metodyka pracy w sprawach karnych ze stosunków międzynarodowych, red. J. Gemra, Warszawa 2013, s. 18–24.

Labandeira E., Tratado de derecho administrativo canónico, Pamplona 1993.

Landra M., La posible admisión al seminario de vocaciones provenientes de otras diócesis y especialmente de ex seminaristas, „Anuario Argentino de Derecho Canónico” 26 (2020–2021), s. 165–187.

Lang W., Struktura odpowiedzialności prawnej: studium analityczne z dziedziny teorii prawa, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Prawo” 8 (1968) z. (31), s. 3–40.

Lempa F., Odpowiedzialność administracji kościelnej za szkody wynikłe z nielegalnego aktu administracyjnego, Lublin 1985.

Leszczyński G., Kościelna procedura administracyjna w Kodeksie Prawa Kanonicznego Jana Pawła II, Warszawa 2008.

Leszczyński G., Pojęcie poczytalności w prawie karnym Kościoła, „Prawo Kanoniczne” 47 (2004) nr 1–2, s. 93–110, https://doi.org/10.21697/pk.2004.47.1-2.05.

Levada W., Seksualne wykorzystywanie osób niepełnoletnich. Wieloaspektowa odpowiedź na wyzwanie, [w:] Ku uzdrowieniu i odnowie. Materiały z sympozjum dla biskupów i przełożonych zakonnych o seksualnym wykorzystaniu osób niepełnoletnich. Papieski Uniwersytet Gregoriański 6–9 lutego 2012, tłum. Z. Kasprzyk, Kraków 2012, s. 35–46 (Psychologia i Formacja).

Lexikon für Kirchen- und Staatskirchenrecht, hrsg. A. von Campenhausen, I. Riedel-Spangenberger, R. Sebott, t. 3, Paderborn 2004.

Leżohupski R., Nadużycia duchowe. Świadomość — zapobieganie — oczyszczenie, Niepokalanów 2022.

Licastro A., Chiesa e abusi: profili di responsabilità civile, [w:] Davanti a Dio e davanti agli uomini. La responsabilità fra diritto della Chiesa e diritto dello Stato, a cura di N. Marchei, D. Milani, J. Pasquali Cerioli, Bologna 2014, s. 143–162.

Licastro A., Danno e responsabilità da esercizio del ministero pastorale, „Stato, Chiese e pluralismo confessionale. Rivista telematica” (2010) nr 5, s. 1–36.

Licastro A., Riappare un “déjà vu” nella giurisprudenza: la responsabilità oggettiva del vescovo per gli atti illeciti dei suoi sacerdoti, „Stato, Chiese e pluralismo confessionale. Rivista telematica” (2013) nr 5, s. 1–21, https://doi.org/10.13130/1971-8543/2803.

Lis W., Odpowiedzialność kościelnych osób prawnych za czyny niedozwolone popełnione przez członków duchowieństwa, [w:] (Nie)odpowiedzialność cywilnoprawna kościelnych osób prawnych za czyny niedozwolone popełnione przez osoby duchowne, red. P. Sobczyk, Warszawa 2022, s. 11–34.

Lombardi F., Introducción, [w:] Papa Francisco, Benedicto XVI, No hagáis daño a ninguno de estos pequeños. La voz de Pedro contra la pedofilia, Madrid 2019, s. 9–36.

Loza F., Comentario al can. 970, [w:] Comentario Exegético al Código de Derecho Canónico, red. A. Marzoa, J. Miras, R. Rodríguez-Ocaña, t. 3, s. 787.

Luisi M., Daño, [w:] Diccionario General de Derecho Canónico, red. J. Otaduy, A. Viana, J. Sedano, t. 2, Pamplona 2012, s. 880.

López Gallo P., Vicarious Liability for Bishops and Diocese Concerning Clergy Accused of Sexual Offences, „Monitor Ecclesiasticus” 119 (1994), s. 241–268.

López-Sidro López Á., La responsabilidad civil y penal de los titulares de oficios eclesiásticos según el derecho estatal, „Ius Canonicum” 59 (2019), s. 183–217, https://doi.org/10.15581/016.117.011.

Lüdecke N., Entfernung von Diözesanbischöfen. Kanonistische Erinnerung an den exemplarischen Fall „Bischof Gaillot“, [w:] Ius quia iustum: Festschrift für Helmuth Pree zum 65. Geburtstag, hrsg. von E. Güthoff, S. Haering, Berlin 2015, s. 451–506.

Machnikowski P., Odpowiedzialność za podwładnego, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo” (2009) nr 308, s. 359–375.

Maj Z., Grzech a przestępstwo. Refleksje teologiczno-kanoniczne, [w:] Salus animarum suprema lex w świetle kanonicznego prawa karnego, red. M. Saj, Warszawa 2016, s. 39–65.

Majer P., Bezstronność, [w:] Leksykon prawa kanonicznego, red. M. Sitarz, Lublin 2019, kol. 262–267.

Majer P., Czy rekurs od dekretu odwołującego proboszcza ma skutek zawieszający?, [w:] Reddite ergo quae sunt Caesaris Caesari et quae sunt Dei Deo. Księga jubileuszowa dedykowana Księdzu Profesorowi Józefowi Krukowskiemu z okazji 50-lecia pracy naukowej, red. M. Sitarz, P. Stanisz, H. Stawniak, Lublin 2014, s. 457–470.

Majer P., Odpowiedzialność kanoniczno-prawna przełożonych kościelnych w przypadku przestępstw seksualnych duchownych wobec małoletnich, [w:] Wykorzystywanie seksualne osób małoletnich. Ujęcie interdyscyplinarne. Część I, red. M. Cholewa, P. Studnicki, Kraków 2021, s. 295–330.

Majer P., Odpowiedzialność za szkody wynikłe z nielegalnych aktów administracyjnych, [w:] Organizacja i funkcjonowanie administracji w Kościele, red. J. Krukowski, W. Kraiński, M. Sitarz, Toruń 2011, s. 217–238.

Majer P., Po nowelizacji Kodeksu karnego duchowni mają obowiązek zawiadamiania o przestępstwie pedofilii, „Wiadomości KAI” (2017) nr 29, s. 10–12.

Majer P., Prawnokanoniczna ochrona dziecka przed nadużyciami seksualnymi, [w:] Prawa dziecka: perspektywa Kościoła, red. P. Kroczek, Kraków 2015, s. 99–134.

Majer P., Prawo kanoniczne a zgorszenie, „Pastores” (2013) nr 59, s. 127–134.

Majer P., Przestępstwo niewykonania wyroku lub dekretu karnego (kan. 1371 § 5 KPK), „Biuletyn Stowarzyszenia Kanonistów Polskich” 33 (2023) nr 36, s. 191–208, https://doi.org/10.32077/bskp.5270.

Majer P., Przełożony kościelny a notitia criminis w sprawie zastrzeżonego dla Kongregacji Nauki Wiary przestępstwa przeciwko VI przykazaniu Dekalogu, „Annales Canonici” 17 (2021) nr 2, s. 49–81, https://doi.org/10.15633/acan.4159.

Majer P., Rekurs o naprawienie szkody z tytułu nielegalności aktu administracyjnego, „Teka Komisji Prawniczej PAN. Oddział w Lublinie” 4 (2011), s. 74–91.

Majer P., Status duchownego. Czy ksiądz jest pracownikiem biskupa?, „Annales Canonici” 19 (2023) nr 1, s. 71–90, https://doi.org/10.15633/acan.19104.

Majer P., The lifting of “pontifical secrecy” and the relationship between the state and Church systems of justice in the subject matter of sex offences against minors, „Acta Iuris Stetinensis” 29 (2020) nr 1, s. 101–126, https://doi.org/10.18276/ais.2020.29-08.

Majer P., Zakres uprawnień wiernych świeckich w Kościele — stan obecny i perspektywy, [w:] Hodie et cras. Dziś i jutro Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r. 30 lat od promulgacji, red. K. Burczak, Lublin 2014, s. 129–146.

Marcozzi V., Autorità e interiorità nell’esame all’ammissione al sacerdozio, „Quaderni di Diritto Ecclesiale” 3 (1990) nr 1, s. 42–52.

Marx R., Kościół, nadużycia seksualne i przywództwo pasterskie, [w:] Ku uzdrowieniu i odnowie. Materiały z sympozjum dla biskupów i przełożonych zakonnych o seksualnym wykorzystaniu osób niepełnoletnich. Papieski Uniwersytet Gregoriański 6-9 lutego 2012, tłum. Z. Kasprzyk, Kraków 2012, s. 193–206.

Marx R., Przejrzystość jako wspólnota wierzących, [w:] Świadomość i oczyszczenie (ochrona małoletnich w Kościele). Międzynarodowa konferencja. Watykan, 21–24 lutego 2019, Niepokalanów 2020, s. 133–144.

Marzoa Rodríguez A., El derecho penal canónico al servicio de la misión santificadora de la Iglesia, [w:] Derecho canónico a los diez años de la promulgación del Código. XIII Jornadas de la Asociación Española de Canonistas. Madrid 14-16 abril 1993, eds. C. Melero Moreno, Salamanca 1994, s. 263–293.

Masłowska P., Stosowanie art. 240 k.k. w przypadku przestępstwa przeciwko małoletnim, „Probacja” 11 (2019) nr 4, s. 139–158.

Maxwell Ph., Comparatio fundamenti rationalis de damno resarciendo in lege Ecclesiae et in iure Foederatorum Civitatum Americae Septentrionalis, „Periodica” 75 (1986), s. 511–524.

May G., Die Amtsenthebung (amotio) von Bischöfen, „Forum Katholische Theologie” 21 (2005) nr 3, s. 199–212.

Mazur K., Dochodzenie wstępne w sprawie duchownych podejrzanych o popełnienie przestępstwa przeciw szóstemu przykazaniu dekalogu z nieletnim, „Biuletyn Stowarzyszenia Kanonistów Polskich” 31 (2021) nr 34, s. 123–142, https://doi.org/10.32077/skp.2021.34.1-8.

Mazurkiewicz D., Kanoniczne środki zapobiegawcze w przypadku oskarżeń o czyny contra sextum Decalogi praeceptum z osobami małoletnimi, „Studia Paradyskie” 31 (2021), s. 143–161.

Mazurkiewicz D., Normae substantiales w Liście apostolskim papieża Franciszka Vos estis lux mundi w świetle wcześniejszego prawodawstwa powszechnego i polskiego prawa partykularnego, „Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie” 28 (2021), s. 457–474, https://doi.org/10.18276/skk.2021.28-24.

Mazurkiewicz D., Postulaty de lege ferenda do nowelizacji konstytucji apostolskiej Vos estis lux mundi, „Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie” 29 (2022), s. 295–310, https://doi.org/10.18276/skk.2022.29-16.

Mazurkiewicz D., Przyczyny odmowy wszczęcia dochodzenia wstępnego w przypadkach oskarżeń wobec duchownych o czyny „contra sextum” z osobami małoletnimi, „Studia Paradyskie” 32 (2022), s. 121–143, https://doi.org/10.18276/sp.2022.32-06.

Mazurkiewicz D., Wytyczne Konferencji Episkopatu Polski dotyczące dochodzenia wstępnego w przypadku oskarżeń duchownych o czyny contra sextum wobec małoletnich. Glosa do obowiązujących przepisów, „Colloquia Theologica Ottoniana” 38 (2022), s. 31–50, https://doi.org/10.18276/cto.2022.38-02.

Medina Balam M., Tolerancia cero ante el abuso sexual de menores. Significado y criterios de aplicación en la Iglesia, „Revista Mexicana de Derecho Canónico” 21 (2015), s. 9–51.

Medina R. D., El motu proprio «Vos estis lux mundi». Una oportunidad de responsabilidad y credibilidad, „Anuario Argentino de Derecho Canónico” 25 (2019), s. 99–124.

Mezglewski A., O nieistnieniu zasady odpowiedzialności zwierzchników kościelnych za szkody deliktowe wyrządzone przez zakonnego nauczyciela religii w oparciu o zobowiązania wynikające ze ślubów posłuszeństwa. Rozważania na tle wyroku z dnia 31 marca 2020 r. (II CSK 124/19), [w:] (Nie)odpowiedzialność cywilnoprawna kościelnych osób prawnych za czyny niedozwolone popełnione przez osoby duchowne, red. P. Sobczyk, Warszawa 2022, s. 65–84.

Michiels G., Normae generales juris canonici. Commentarius libri I Codicis Juris Canonici, t. 1, Parisiis–Tornaci–Romae 1949.

Michowicz P., Aktualna linia orzecznicza w zakresie odpowiedzialności odszkodowawczej kościelnych osób prawnych za przestępstwa pedofilii osób duchownych i konsekrowanych, „Zeszyty Prawnicze” 21 (2021) nr 4, s. 189–212, https://doi.org/10.21697/zp.2021.21.4.08.

Michowicz P., Concetto di responsabilità oggettiva nell’ordinamento canonico, „Annales Canonici” 13 (2017), s. 139–154.

Michowicz P., Odpowiedzialność odszkodowawcza w kanonicznym porządku prawnym. Próba teoretycznego uzasadnienia, „Prawo Kanoniczne” 63 (2020) nr 4, s. 71–88, https://doi.org/10.21697/pk.2020.63.4.05.

Michowicz P., Pozakanoniczna odpowiedzialność wyższego przełożonego zakonnego. Analiza problematyki w odniesieniu do polskiego ustawodawstwa i orzecznictwa, Kraków 2019.

Michowicz P., Verso la positivizzazione del diritto al buon governo nel sistema canonico amministrativo. Risultanze giurisprudenziali in relazione al diritto dei religiosi, „Ius Ecclesiae” 27 (2015), s. 357–374, https://doi.org/10.1400/234904.

Migliavacca A., Irregolarità e impedimenti: vie di conoscenza e di verifica al servizio del discernimento, „Quaderni di Diritto Ecclesiale” 28 (2015) nr 4, s. 423–443.

Milani D., Gli abusi sui minori: elementi di responsabilità canonica, [w:] Davanti a Dio e davanti agli uomini. La responsabilità fra diritto della Chiesa e diritto dello Stato, a cura di N. Marchei, D. Milani, J. Pasquali Cerioli, Bologna 2014, s. 123–142.

Milite P., Utrum «pedofilia» irregularitas «ex delicto» est? Et, quatenus affirmative, indolem poenae habet an non?, „Apollinaris” 76 (2003) nr 1–2, s. 583–585.

Millet G., La négligence dans l’exercice des charge. Approche en droit canonique pénal, Roma 2014.

Miragoli E., Celibato sacerdotale: responsabilità del vescovo e funzione del diritto particolare, „Quaderni di Diritto Ecclesiale” 18 (2005), s. 116–140.

Miras J., Canosa J., Baura E., Compendio de derecho administrativo canónico, Pamplona 2001.

Miras J., Derecho al buen gobierno en la Iglesia. Una glosa a la doctrina constitucional de Javier Hervada desde el derecho administrativo, [w:] Escritos en honor de Javier Hervada, Pamplona 1999, s. 367–378 („Ius Canonicum” — volumen especial).

Miras J., Guión para algunas consideraciones en torno al motu proprio Come una madre amorevole, https://dadun.unav.edu/bitstream/10171/52358/1/Seminario-Come%20una%20madre%20amorevole.pdf (dostęp: 8.09.2023).

Miras J., Komentarz do kan. 57, [w:] Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz, red. P. Majer, Warszawa 2023, s. 87.

Miras J., Sentido ministerial de la función de gobierno y tutela jurídica en el derecho administrativo canónico, [w:] La dimensión de servicio en el gobierno de la Iglesia, eds. A. Viana, Pamplona 1999, s. 259–292.

Miziński A., Status prawny adwokata w Kościele łacińskim, Lublin 2011.

Miziński A. G., Czynności prawne w dochodzeniu wstępnym kanonicznego postępowania karnego, „Prawo — Administracja — Kościół” 2 (2001) nr 2–3, s. 119–157.

Miziński A. G., Natura, przedmiot i podmioty dochodzenia wstępnego w kanonicznym postępowaniu karnym, „Prawo — Administracja — Kościół” 2 (2001) nr 1, s. 53–89.

Montan A., Responsabilità ecclesiale, corresponsabilità e rappresentanza, [w:] Responsabilità ecclesiale, corresponsabilità e rappresentanza. Atti della IV Giornata canonistica interdisciplinare, a cura di P. Gherri, Città del Vaticano 2010, s. 9–34.

Montini G. P., Commento a un canone. Il silenzio dei Superiori (c. 57), „Quaderni di Diritto Ecclesiale” 7 (1994), s. 79–97.

Montini G. P., La responsabilità dell’autorità ecclesiastica secondo la giurisprudenza della Segnatura Apostolica, „Ius Ecclesiae” 33 (2021) nr 2, s. 537–568, https://doi.org/10.19272/202108602006.

Montini G. P., La verifica della formazione alla vigilia dell’ordinazione, „Quaderni di Diritto Ecclesiale” 3 (1990) nr 1, s. 53–66.

Montini G. P., Los recursos jerárquicos (cc. 1732-1749), Madrid 2021.

Montini G. P., L’ammissione al seminario di candidati usciti o dimessi da seminari o istituti di vita consacrata, „Quaderni di Diritto Ecclesiale” 14 (2001), s. 291–307.

Montini G. P., Provvedimenti cautelari urgenti nel caso di accuse odiose nei confronti di ministri sacri. Nota sui cann. 1044 e 1722, „Quaderni di Diritto Ecclesiale” 12 (1999), s. 191–204.

Montini G. P., Resarcimiento de daños, [w:] Diccionario General de Derecho Canónico, red. J. Otaduy, A. Viana, J. Sedano, t. 6, Pamplona 2012, s. 949–952.

Montini G. P., „Il Vescovo diocesano a settantacinque anni è pregato di presentare rinuncia”. Considerazioni sul canone 401 § 1, [w:] Il Vescovo e la sua Chiesa, a cura di G. Canobbio, F. Dalla Vecchia, G. P. Montini, Brescia 1996, s. 215–253.

Morace Pinelli A., Il problema della configurabilità della responsabilità oggettiva delle diocesi e degli ordini religiosi per gli abusi sessuali commessi dai loro chierici e religiosi, „Ius Ecclesiae” 32 (2020), s. 95–132.

Moras M., Kroczek P., Nowelizacja „Zasad techniki prawodawczej”: przepisy epizodyczne, „Forum Prawnicze” 7 (2016) nr 2, s. 34–44.

Mosconi M., L’avvio della procedura per l’applicazione della sanzione penale nella revisione del libro VI del CIC, tra opportunità e dovere dell’ordinario diocesano, „Quaderni di Diritto Ecclesiale” 35 (2022) nr 3, s. 264–288.

Mosconi M., L’idoneità al sacramento dell’ordine (requisiti e verifica) e gli atti relativi al suo conferimento, „Quaderni di Diritto Ecclesiale” 25 (2012), s. 75–105.

Mosconi M., Principali doveri del vescovo davanti alla notizia di un delitto «più grave» commesso contro la morale o nella celebrazione dei sacramenti, „Quaderni di Diritto Ecclesiale” 25 (2012), s. 281–315.

Muliński M., Komentarz do art. 3 k.p.c., [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom 1 A. Komentarz do art. 1–424, red. A. Góra-Błaszczykowska, Warszawa 2019, s. 13–20.

Murillo J. A., Abuso sexual, de conciencia y de poder: una nueva definición, „Estudios Eclesiásticos” 95 (2020) nr 373, s. 415–440, https://doi.org/10.14422/ee.v95.i373.y2020.005.

Muselli L., Negligencia, [w:] Diccionario General de Derecho Canónico, red. J. Otaduy, A. Viana, J. Sedano, t. 5, Pamplona 2012, s. 529–531.

Musso L. T., La posizione dell’accusato in ambito canonico, [w:] Il diritto penale al servizio della comunione della Chiesa, a cura di Associazione Canonistica Italiana, Milano 2021, s. 289–305.

Myrcha M., Problem winy w karnym ustawodawstwie kanonicznym, „Prawo Kanoniczne” 16 (1973), nr 1–2, s. 205–275.

Nesterowicz M., Odpowiedzialność cywilna Kościoła katolickiego za molestowanie małoletnich przez księży (prawo USA i prawo polskie), „Przegląd Sądowy” 25 (2014), s. 7–18.

New Commentary on the Code of Canon Law, eds. J. P. Beal, J. A. Coriden, T. J. Green, New York–Mahwah 2000.

Nowakowski B., „Zasady” Prowincji Misjonarzy Oblatów służące ochronie i zabezpieczeniu nieletnich w kontekście norm kanonicznego prawa karnego, [w:] Reddite ergo quae sunt Caesaris Caesari et quae sunt Dei Deo. Księga jubileuszowa dedykowana Księdzu Profesorowi Józefowi Krukowskiemu z okazji 50-lecia pracy naukowej, red. M. Sitarz, P. Stanisz, H. Stawniak, Lublin 2014, s. 524–529.

Nowaszczuk J., Nadużycia seksualne wobec dzieci w wiekach średnich, [w:] Wykorzystywanie seksualne osób małoletnich. Ujęcie interdyscyplinarne. Część II, red. M. Cholewa, P. Studnicki, Kraków 2021, s. 73–119.

Nowaszczuk J., Pedofilia w czasach nowożytnych, [w:] Wykorzystywanie seksualne osób małoletnich. Ujęcie interdyscyplinarne. Część II, red. M. Cholewa, P. Studnicki, Kraków 2021, s. 121–159.

Nuovo Dizionario di Diritto Canonico, a cura di C. Corral Salvador, V. de Paolis, G. Ghirlanda, Milano 1993.

Nuñez González G., Las causas de solicitación en confesión, „Cuadernos doctorales. Derecho canónico, derecho eclesiástico del Estado” 16 (1999), s. 127–189.

Nycz M., Wina anonimowa w obcych porządkach prawnych oraz europejskich propozycjach kodyfikacji prawa cywilnego, „Transformacje Prawa Prywatnego” 22 (2021) nr 1, s. 53–83.

Núñez G., Abusos sexuales de menores. Consideraciones sobre el derecho de defensa y la colaboración con la autoridad civil, „Scripta Theologica” 46 (2014), s. 741–761, https://doi.org/10.15581/006.46.605.

Núñez G., Peculiaridades en la tramitación de las causas de solicitación en el sacramento de la penitencia, „Ius Canonicum” 39 (1999), s. 627–659, https://doi.org/10.15581/016.39.15762.

Núñez G., Procesos penales especiales. Los «delicta graviora», „Ius Canonicum” 53 (2013), s. 573–620, https://doi.org/10.15581/016.53.344.

Núñez G., Solicitación en la confesión, [w:] Diccionario General de Derecho Canónico, red. J. Otaduy, A. Viana, J. Sedano, t. 7, Pamplona 2012, s. 392–395.

Ohly Ch., Das motu proprio «Vos estis lux mundi». Perspektiven und Anmerkungen, „De Processibus Matrimonialibus” 27/28 (2020/21), s. 231–248.

Oliver R. W., Commento alla Lettera apostolica in forma di motu proprio «Come una madre amorevole» del Papa Francesco, „Monitor Ecclesiasticus” 131 (2016), s. 175–183.

Otaduy J., Parte general del Derecho canónico. Normas, actos, personas, Pamplona 2022.

Otaduy J., Responsabilità civile degli enti dell’organizzazione ecclesiastica, [w:] La responsabilità giuridica degli enti ecclesiastici, a cura di E. Baura, F. Puig, Milano 2020, s. 389–442.

O’Reilly J. T., Chalmers M. P., The Clergy Sex Abuse Crisis and the Legal Responses, Oxford 2014.

Paolis V. de, Cito D., Le sanzioni nella Chiesa. Commento al Codice di Diritto Canonico. Libro VI, Roma 2000.

Paolis V. de, d’Auria A., Le Norme Generali. Commento al Codice di Diritto Canonico, Roma 2014.

Paolis V. de, Los estados de vida de las personas en la Iglesia. Fieles cristianos, laicos, clérigos, consagrados y asociaciones de fieles, Madrid 2020.

Papale C., Delicta reservata. 130 casi giuridici, Roma 2021.

Paprzycki L., Zatarcie skazania, [w:] Wielka encyklopedia prawa, red. B. Hołyst, Warszawa 2005, s. 1275–1276.

Pastuszko M., Sakrament pokuty i pojednania, Kielce 1999.

Pastuszko M., Sympozjum Kanonistów podczas Kongresu Teologów Polskich w 1976 r., „Prawo Kanoniczne” 21 (1978) nr 3–4, s. 292–299.

Pavanello P., Commentario al can. 524, [w:] Redazione di Quaderni di Diritto Ecclesiale, Codice di diritto canonico commentato, Milano 2022, s. 471–472.

Pavanello P., La responsabilità dei Superiori ecclesiastici, [w:] Il diritto penale al servizio della comunione della Chiesa, a cura del Gruppo Italiano Docenti di Diritto Canonico. Associazione Canonistica Italiana, Milano 2021, s. 283–288.

Pawluk T., Prawo kanoniczne według Kodeksu Jana Pawła II, t. 4: Doczesne dobra Kościoła. Sankcje w Kościele. Procesy, Olsztyn 1990.

Pieron B., Tajemnica zawodowa (duszpasterska) duchownego, „Annales Canonici” 12 (2016), s. 131–153, https://doi.org/10.15633/acan.1824.

Pietrzak H., Odpowiedzialność odszkodowawcza kościelnych osób prawnych za czyny przestępne popełnione przez ich członków, [w:] (Nie)odpowiedzialność cywilnoprawna kościelnych osób prawnych za czyny niedozwolone popełnione przez osoby duchowne, red. P. Sobczyk, Warszawa 2022, s. 35–64.

Pighin B. F., Il nuovo sistema penale della Chiesa, Venezia 2022.

Pighin B. F., Profilo giuridico del vescovo emerito, „Ius Ecclesiae” 13 (2001), s. 779–794.

Pinto P. V., Diritto amministrativo canonico. La Chiesa: mistero e istituzione, Bologna 2006.

Pompedda M. F., Commento all’ art. 123, [w:] Commento alla „Pastor Bonus” e alle norme sussidiarie della Curia Romana, a cura di P. V. Pinto, Città del Vaticano 2003, s. 180.

Poulat É., L’évêque émérite dans l’institution épiscopale, „L’Année Canonique” 40 (1998), s. 235–242.

Pozzo M. del, Il rapporto tra delitto e peccato nell’attualità del diritto canonico, „Ius Canonicum” 53 (2013), s. 199–223, https://doi.org/10.15581/016.53.787.

Pozzo M. del, Rilievi costituzionalistici a proposito della nuova disciplina per la rimozione del Vescovo, „Ius Missionale” 11 (2017), s. 257–270, https://doi.org/10.36126/1151.

Pree H., La responsabilità giuridica dell’amministrazione ecclesiastica, [w:] La giustizia nell’attività amministrativa della Chiesa: il contenzioso amministrativo, a cura di E. Baura, J. Canosa, Milano 2006, s. 59–98.

Pree H., Responsabilidad de la administración eclesiástica, [w:] Diccionario General de Derecho Canónico, red. J. Otaduy, A. Viana, J. Sedano, t. 6, Pamplona 2012, s. 983–991.

Prusak J., Krzywdy w konfesjonale. Jak im zapobiegać? Jak leczyć?, [w:] Sztuka spowiadania. Poradnik, red. J. Augustyn, Kraków 2012, s. 541–558.

Puig F., Actividades punibles y vigilancia episcopal ante la responsabilidad penal de los entes eclesiales, „Ius Canonicum” 62 (2022) nr 124, s. 591–623, https://doi.org/10.15581/016.124.003.

Puig F., Governo e discrezionalità nella collazione di uffici ecclesiastici, „Ius Ecclesiae” 20 (2018), s. 55–78.

Puig F., La responsabilità giuridica dell’autorità ecclesiastica per negligenza in un deciso orientamento normativo, „Ius Ecclesiae” 28 (2016), s. 718–734.

Puig F., Rinunce episcopali senza rinuncia?, [w:] Studi sul diritto del governo e dell’organizzazione della Chiesa in onore di Mons. Juan Ignacio Arrieta, a cura di J. Miñambres, B. N. Ejeh, F. Puig, Venezia 2021, t. 1, s. 551–561.

Puzynina J., Polskie leksemy „odpowiedzialny” i „odpowiedzialność” na tle języków europejskich, [w:] Studia lingwistyczne ofiarowane Profesorowi Kazimierzowi Polańskiemu na 70-lecie jego urodzin, red. W. Banyś, L. Bednarczuk, S. Karolak, Katowice 1999, s. 81–88.

Ratzinger J., Dimissionis a munere docendi, „Il Diritto ecclesiastico”, 27.10.1984, 96 (1985) nr 2, s. 260–269.

Read G., Apostolic Letter motu proprio As a Loving Mother. Commentary, „Canon Law Society Newsletter” 16 (2016) nr 188, s. 14–19.

Regojo Bacardí G., Pautas para una concepción canónica del resarcimiento de daños, „Fidelium Iura” 4 (1994), s. 107–162.

Rehak M., Jurisdiktionsprimat und Absetzung von Bischöfen: historische Nachbetrachtungen, „Archiv für katholisches Kirchenrecht” 180 (2011), s. 389–445.

Rehak M., Jurisdiktionsprimat und Absetzung von Bischöfen: systematische Nachbetrachtungen, „Archiv für katholisches Kirchenrecht” 181 (2011), s. 387–433.

Rella Ríos A., Apuntes sobre el m. p. «Vos estis lux mundi», „Anuario de Derecho Canónico” 9 (2020), s. 67–84.

Rella Ríos A., El abuso sexual en la Iglesia. Conceptualización y tratamiento canónico, „Anuario de Derecho Canónico” 10 (2021), s. 15–91.

Rincón-Pérez T., El orden de los clérigos o ministros sagrados. Formación, incardinación y estatuto jurídico personal, Pamplona 2009.

Rodríguez-Ocaña R., El motu proprio «Vos estis lux mundi», „Ius Canonicum” 59 (2019), s. 825–884.

Rodríguez-Ocaña R., Komentarz do kan. 1678, [w:] Kodeks Prawa Kanonicznego. Komentarz, red. P. Majer, Warszawa 2023, s. 1027.

Romaniuk K., Jankowski A., Stachowiak L., Komentarz praktyczny do Nowego Testamentu, t. 1, Poznań–Kraków 1999.

Romanko A., Mediacja w sprawach administracyjnych w prawie kanonicznym i w prawie polskim, Lublin 2016 (Prace Wydziału Nauk Prawnych — Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 65).

Ruch J., Wspólnota prezbiterium diecezjalnego w nauce Soboru Watykańskiego II, „Studia Theologica Varsaviensia” 14 (1976) nr 1, s. 117–131.

Rzepecki A., Funkcjonowanie prawa kanonicznego w polskim porządku prawnym — zarys tematu, [w:] Acta Erasmiana, t. 5: Varia, red. M. Sadowski, Wrocław 2013, s. 163–184.

Saj M., Działania papieża Franciszka na rzecz ochrony małoletnich przed wykorzystaniem seksualnym, [w:] Homini et Ecclesiae serviens. Księga pamiątkowa dedykowana Księdzu Profesorowi Henrykowi Stawniakowi SDB, z okazji 70. rocznicy urodzin, red. A. Domaszk, R. Kamiński, Warszawa 2022, s. 183–196.

Salerno F., La responsabilità per l’atto giuridico illegittimo (can. 128 c.j.c.) (Obbligo della riparazione del danno nel Codex ’83), [w:] L’atto giuridico nel diritto canonico, Città del Vaticano 2002, s. 317–373.

San José Prisco J., Comentario al can. 524, [w:] Código de Derecho Canónico. Edición bilingüe comentada por profesores de derecho canónico de la Universidad Pontificia de Salamanca, Madrid 2014, s. 340.

Sarais A., Il valore del silenzio nel procedimento amministrativo canonico, [w:] La funzione amministrativa nell’ordinamento canonico, red. J. Wroceński, M. Stokłosa, Warszawa 2012, s. 615–626.

Sciacca G., Per un’armonia nella legislazione canonica, „Jus. Rivista di Scienze Giuridiche” 67 (2020) nr 4, s. 1–21.

Scicluna Ch. J., Kościół jako szpital polowy. Wzięcie odpowiedzialności, [w:] Świadomość i oczyszczenie (ochrona małoletnich w Kościele). Międzynarodowa konferencja. Watykan, 21–24 lutego 2019, red. R. M. Leżohupski, tłum. P. Olszanowski, Niepokalanów 2020, s. 25–39.

Scicluna Ch., Cardinale G., Intervista di Gianni Cardinale a mons. Charles Scicluna sulla rigorosità della Chiesa nei casi di pedofilia, https://www.vatican.va/resources/resources_mons-scicluna-2010_it.html (dostęp 8.09.2023).

Scicluna Ch., Cernuzio S., Legge universale della Chiesa, „L’Osservatore Romano. Edizione quotidiana” 163 (2023) nr 71, s. 10.

Scicluna Ch., Tornielli A., Scelta epocale che toglie ostacoli e impedimenti. Intervista con l’arcivescovo Scicluna, segretario aggiunto della Congregazione per la dottrina della fede, „L’Osservatore Romano. Edizione quotidiana” 159 (2019) nr 288, s. 4. Przekład polski: Decyzja o epokowym znaczeniu, która usuwa przeszkody i utrudnienia, [w:] „L’Osservatore Romano” wyd. pol. 41 (2020) nr 1, s. 15.

Sebott R., Das kirchliche Strafrecht. Kommentar zu den Kanones 1311-1399 des Codex Iuris Canonici, Frankfurt am Main 1992.

Siecznych A., Odpowiedzialność odszkodowawcza związków wyznaniowych za przestępstwa seksualne popełnione przez duchownych w USA i w Polsce (casus Kościoła katolickiego), „Państwo i Prawo” 72 (2017) z. 1, s. 65–77.

Sitarz M., Prezbiterium diecezji, [w:] Leksykon prawa kanonicznego, red. M. Sitarz, Lublin 2019, kol. 2238–2240.

Sitarz M., Słownik prawa kanonicznego, Warszawa 2004.

Skonieczny P., Grzech przeciwko VI przykazaniu Dekalogu popełniony z małoletnimi — aktualne wyzwanie kanonicznego prawa karnego. Uwagi de lege ferenda w związku ze spotkaniem na szczycie w Watykanie w dniach 21–24 lutego 2019 roku, „Annales Canonici” 15 (2019) nr 1, s. 75–115, https://doi.org/10.15633/acan.3396.

Skonieczny P., Kanon 1311 § 2 kodeksu prawa kanonicznego jako program odnowionego prawa karnego kanonicznego. Pierwsze uwagi, „Annales Canonici” 17 (2021) nr 2, s. 101–142, https://doi.org/10.15633/acan.4161.

Skonieczny P., Przestępstwo cięższe pornografii dziecięcej. Komentarz do art. 6 § 1 n. 2 Sacramentorum sanctitatis tutela z 2010 r., „Prawo Kanoniczne” 60 (2017) nr 2, s. 119–138, https://doi.org/10.21697/pk.2017.60.2.06.

Skonieczny P., Przestępstwo cięższe przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu z małoletnim — uwagi de lege lata i de lege ferenda, „Prawo Kanoniczne” 60 (2017) nr 1, s. 135–175, https://doi.org/10.21697/pk.2017.60.1.08.

Skuczyński P., Granice odpowiedzialności dyscyplinarnej, [w:] Odpowiedzialność dyscyplinarna. Podstawy, procedura i orzecznictwo w sprawach studentów Uniwersytetu Warszawskiego 2000–2005, Warszawa 2008, s. 7–30.

Skwarzyński M., Analiza prawna przypadku bpa Edwarda Janiaka w kontekście filmu „Zabawa w chowanego” Marka i Tomasza Sekielskich, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 23 (2020), s. 489–524, https://doi.org/10.31743/spw.9767.

Spondeo, [w:] Oxford Latin Dictionary, eds. P. G. W. Glare, Oxford 2012.

Sporniak A., Biskupi znów będą bezkarni?, „Tygodnik Powszechny” (2022) nr 25, s. 7.

Staniszewska L., Milczenie organów administracji jako instytucja materialnego i procesowego prawa administracyjnego, „Studia Prawa Publicznego” 22 (2018) nr 2, s. 49–78, https://doi.org/10.14746/spp.2018.2.22.3.

Stawniak H., Inkardynacja w misji Kościoła w porządku prawnym Kościoła łacińskiego, Warszawa 2013.

Stokłosa M., Usunięcie z urzędu kościelnego według motu proprio papieża Franciszka Come una madre amorevole, „Sympozjum” 21 (2017) nr 2(33), s. 231–247.

Strzała M., Oświadczenie woli wyznaniowej osoby prawnej, Kraków 2019.

Syryjczyk J., Sankcje w Kościele. Część ogólna. Komentarz, Warszawa 2008.

Syryjczyk J., Sankcje w Kościele. Część szczególna, Warszawa 2003.

Sztafrowski E., Podręcznik prawa kanonicznego, t. 4, Warszawa 1986.

Sánchez-Gil A. S., Comentario al can. 524, [w:] Comentario Exegético al Código de Derecho Canónico, eds. A. Marzoa, J. Miras, R. Rodríguez-Ocaña, t. 2, Pamplona 1996, s. 1248.

Sánchez-Girón Renedo J. L., El motu proprio «Como una madre amorosa» a la luz de la normativa codicial, „Estudios Eclesiásticos” 91 (2016), s. 843–860.

Sánchez-Girón Renedo J. L., El motu proprio «Vos estis lux mundi»: contenidos y relación con otras normas del derecho canónico vigente, „Estudios Eclesiásticos” 94 (2019), s. 655–703.

Słownik łacińsko-polski, red. M. Plezia, t. 1–5, Warszawa 1959–1979.

Taczkowska-Olszewska J., Odpowiedzialność odszkodowawcza kościelnych osób prawnych za czyny przestępne popełnione przez ich członków. Uwagi na tle stosowania art. 430 Kodeksu cywilnego, [w:] (Nie)odpowiedzialność cywilnoprawna kościelnych osób prawnych za czyny niedozwolone popełnione przez osoby duchowne, red. P. Sobczyk, Warszawa 2022, s. 85–112.

Tammaro C., Ordinario propio, [w:] Diccionario General de Derecho Canónico, red. J. Otaduy, A. Viana, J. Sedano, t. 5, Pamplona 2012, s. 827.

Tarwacka A., O sprawiedliwości i prawie. 1 tytuł 1 księgi Digestów: tekst — tłumaczenie — komentarz, „Zeszyty Prawnicze” 3 (2003) nr 2, s. 357–370, https://doi.org/10.21697/zp.2003.3.2.16.

Tomkiewicz M., Czynności przeszukania w pomieszczeniach kościołów i innych związków wyznaniowych. Zatrzymanie dokumentów i innych rzeczy, „Annales Canonici” 14 (2018) nr 1, s. 123–146, https://doi.org/10.15633/acan.2476.

Tomkiewicz M., „Tajemnica spowiedzi” i „tajemnica duszpasterska” w procesie karnym, „Prokuratura i Prawo” 9 (2012) nr 2, s. 50–64.

Twardowski P., Obowiązek duchownych okazywania szacunku i posłuszeństwa papieżowi i własnemu ordynariuszowi, [w:] Obowiązki i prawa duchownych w świetle Kodeksu Prawa Kanonicznego, red. M. Saj, Warszawa 2018, s. 9–38.

Urru A. G., Punire per salvare. Il sistema penale nella Chiesa, Roma 2002.

Vajani D., La procedura canonica a livello diocesano nel caso dei «delicta graviora», „Quaderni di Diritto Ecclesiale” 25 (2012), s. 316–355.

Vanzetto T., Provvisione e cessazione dell’ufficio ecclesiastico, „Quaderni di Diritto Ecclesiale” 24 (2011), s. 72–95.

Viana A., Elementos canónicos de una pedagogía sobre el gobierno de la diócesis, [w:] Finis legis Christus. Księga pamiątkowa dedykowana Księdzu Profesorowi Wojciechowi Góralskiemu z okazji siedemdziesiątej rocznicy urodzin, red. J. Wroceński, J. Krajczyński, t. 1, Warszawa 2009, s. 831–860.

Viana A., La comprobación de la idoneidad para el oficio eclesiástico y el orden sagrado, „Ius Ecclesiae” 28 (2016), s. 345–366.

Viana A., Oficio capital, [w:] Diccionario General de Derecho Canónico, a cura di J. Otaduy, A. Viana, J. Sedano, t. 5, Pamplona 2012, s. 684–686.

Viana A., Significato dell’idoneità per l’ufficio ecclesiastico secondo il diritto canonico, „Folia Theologica et Canonica” 7 (2018), s. 249–272.

Viana A., «Approbatio in forma specifica». El Reglamento General de la Curia Romana de 1999, „Ius Canonicum” 40 (2000) nr 79, s. 209–228, https://doi.org/10.15581/016.40.15094.

Viana A., «Officium» según el derecho canónico, Pamplona 2020.

Viejo-Ximénez J. M., La tradición canónica sobre la responsabilidad penal de «universitates» y «collegia»: la «Glossa Ordinaria» al Decreto de Graciano, „Ius Canonicum” 62 (2022), s. 549–589.

Visioli M., La dispensa per i chierici accusati di delitto contro il sesto comandamento, [w:] Il «Vademecum» sui casi di abuso sessuale di minori commessi da chierici. Profili teorici e pratici, a cura di C. Papale, Roma 2022, s. 19–43.

Visioli M., L’istruzione sulla riservatezza delle cause. Considerazioni a margine del «Rescriptum ex audientia Ss.mi» del 6 dicembre 2019, „Ius Ecclesiae” 32 (2020) nr 2, s. 721–740.

Visioli M., Poufny charakter a tajemnica papieska, tłum. A. T. Kowalewska, [w:] Nadużycia seksualne w Kościele a tajemnica spowiedzi, red. E. Zarych, tłum. A. T. Kowalewska, A. Kaźmierczak, Kraków 2022, s. 45–102.

Walczak R., Sede vacante come conseguenza della perdita di un ufficio ecclesiastico nel Codice di Diritto Canonico del 1983, Roma 2008.

Walencik D., Odpowiedzialność przełożonych kościelnych za przestępstwa seksualne popełniane przez duchownych wobec osób niepełnoletnich w kontekście konstytucyjnej zasady autonomii i niezależności, [w:] Podstawy przeciwdziałania przestępczości oraz pomocy osobom pokrzywdzonym. Ujęcie komparatystyczne, red. M. Poniatowski, Warszawa 2020, s. 163–202.

Wielec M., Koincydencja postępowania karnego i dyscyplinarnego w kontekście przepisów ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, „Białostockie Studia Prawnicze” 22 (2017) nr 1, s. 111–122, https://doi.org/10.15290/bsp.2017.22.01.09.

Wilk A., Odpowiedzialność odszkodowawcza z tytułu szkód wyrządzonych przez cudze czyny zabronione o charakterze seksualnym, Warszawa 2021 (Monografie Prawnicze).

Woestman W. H., Sexual Abuse of a Minor as an Irregularity for Orders. A Magic Bullet?, „Studia Canonica” 40 (2006), s. 31–42.

Wołodkiewicz W., Creditum, [w:] Prawo rzymskie. Słownik encyklopedyczny, red. W. Wołodkiewicz, Warszawa 1986, s. 43.

Wołodkiewicz W., Stipulatio, [w:] Prawo rzymskie. Słownik encyklopedyczny, red. W. Wołodkiewicz, Warszawa 1986, s. 144.

Wroceński J., Nominacje biskupów w świetle prawa kanonicznego i praktyki dyplomatycznej, „Prawo Kanoniczne” 40 (1997) nr 1–2, s. 71–101, https://doi.org/10.21697/pk.1997.40.1-2.04.

Wroceński J., Obowiązki pasterskie biskupa diecezjalnego, „Prawo Kanoniczne” 51 (2008), nr 3–4, s. 119–145, https://doi.org/10.21697/pk.2008.51.3-4.06.

Wroceński J., Pozycja prezbiterium w Kościele partykularnym, [w:] Kościół partykularny w Kodeksie Jana Pawła II, red. J. Krukowski, M. Sitarz, Lublin 2004, s. 91–114.

Zamirski K., Prawna ochrona tajemnicy duszpasterskiej a informacja o przestępstwie w percepcji wybranych polskich Kościołów mniejszościowych, [w:] Prawo do prywatności w Kościołach i innych związkach wyznaniowych. Od tajemnicy duszpasterskiej do ochrony danych osobowych, red. T. J. Zieliński, M. Hucał, Warszawa 2019, s. 269–282.

Zollner H., Vos estis często nie funkcjonuje, https://www.ekai.pl/ks-zollner-vos-estis-czesto-nie-funkcjonuje/ (dostęp: 8.09.2023).

Zuanazzi I,, La responsabilità dell’amministrazione ecclesiastica, [w:] La responsabilità giuridica degli enti ecclesiastici, a cura di E. Baura, F. Puig, Milano 2020, s. 241–313.

Zuanazzi I., De damnorum reparatione. La responsabilità dell’amministrazione ecclesiale a riparare i danni, [w:] La Lex propria del S. T. della. Segnatura Apostolica, a cura di P. A. Bonnet, C. Gullo, Città del Vaticano 2010, s. 281–314.

Zuanazzi I., La responsabilità giuridica dell’ufficio di governo nell’ordinamento canonico, „Ius Canonicum” 59 (2019) nr 118, s. 517–563, https://doi.org/10.15581/016.118.008.

Zuccaro C., Peccato e il delitto tra teologia morale e diritto canonico, [w:] Il diritto penale al servizio della comunione della Chiesa, a cura del Gruppo italiano docenti di diritto canonico, Milano 2021, s. 3–25.

Łętowska E., Odpowiedzialność Kościoła za szkody wyrządzone przez księży, „Państwo i Prawo” 70 (2015) z. 3, s. 6–20.

Świto L., Rekwizycja cywilno-kanoniczna? Pomoc sądowa pomiędzy trybunałami kościelnymi a sądownictwem powszechnym w Polsce, „Prawo Kanoniczne” 55 (2012) nr 2, s. 145–166.

Świto L., Tajemnica duszpasterska, „Biuletyn Stowarzyszenia Kanonistów Polskich” 32 (2022) nr 35, s. 181–194, https://doi.org/10.32084/bskp.4426.

Świto L., Tomkiewicz M., Karnoprawny obowiązek denuncjacji (art. 240 k.k.) a tajemnica posługi religijnej, „Prawo Kanoniczne” 61 (2018) nr 3, s. 149–168, https://doi.org/10.21697/pk.2018.61.3.06.

Świątkowski A. M., Kodeks Pracy. Komentarz, Warszawa 2018.

Šalković J., Il risarcimento del danno in diritto canonico: il principio e le modalità procedurali, „Bogoslovska Smotra” 89 (2019) nr 5, s. 1163–1189.

Żurowski M., Podstawy władzy kościelnej z punktu widzenia teologiczno-kanonicznego, „Prawo Kanoniczne” 5 (1962) nr 3–4, s. 139–159, https://doi.org/10.21697/pk.1962.5.3-4.05.

Żurowski M., Problem władzy i powierzania urzędów w Kościele katolickim, Kraków 1984.

Żylińska J., Prawny obowiązek zawiadomienia o niektórych przestępstwach (art. 240 k.k.), „Prokuratura i Prawo” 10 (2015), s. 47–61.