Temporalny i autokreacyjny wymiar marzeń w narracjach kobiet w okresie późnej dorosłości

Możliwość tworzenia i realizowania marzeń jest przypisana do każdego człowieka bez względu na jego wiek, pochodzenie, wygląd, edukację czy też inne czynniki. W rozważaniach został poruszony wątek autokreacyjnej i temporalnej struktury marzeń w odniesieniu do życia i aktywności kobiet w okresie późnej dorosłości (w tym ich duchowości). Przedmiotem badań były zatem marzenia tych kobiet. Celem badań uczyniono ukazanie perspektywy temporalnej marzeń – formy zmian projektów marzeniowych w procesie całożyciowej autokreacji (przeszłej, aktualnej i przyszłych zamierzeń). Postawiono trzy pytania badawcze:
1 W jakim stopniu marzenia przyczyniły się do autokreacji seniorek?
Celem było określenie istoty marzeń według badanych kobiet oraz analiza kluczowych marzeń w przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. Zbadano znaczenie marzeń w wyborach życiowych uczestniczek, odnosząc się do poszczególnych okresów rozwojowych – dzieciństwa, wczesnej, średniej i późnej dorosłości – oraz do kluczowych sfer egzystencji: rodziny, edukacji, pracy, zdrowia i fizyczności oraz czasu wolnego, kultury i współżycia społecznego.
2. Jak badane bilansują swoje życie z perspektywy realizacji lub braku realizacji marzeń?
Analiza objęła zarówno czynniki pobudzające do realizacji marzeń, w tym rolę konkretnych osób, jak i bariery utrudniające autokreację. Następnie przeprowadzono ocenę poziomu zadowolenia i satysfakcji z życia w odniesieniu do tworzonych marzeń, ze szczególnym uwzględnieniem aktywności seniorek w procesie realizacji swoich marzeń.
3. Jaką postawę przyjmują badane seniorki wobec własnych marzeń – przeszłych, teraźniejszych i przyszłych?
Analiza obejmowała refleksję nad marzeniami spełnionymi i niezrealizowanymi, wskazanie przedmiotów i kierunków marzeń w perspektywie czasowej oraz identyfikację zmian marzeń w toku życia jednostki. Zdiagnozowano również, czy istnieją marzenia z przeszłości, które badane osoby chciałyby zrealizować w przyszłości.
Badania przeprowadzono w paradygmacie jakościowym, stosując metodę wielokrotnego studium przypadku. Do zbierania danych wykorzystano wywiad swobodny indywidualny, który umożliwił ekspresję osobistych doświadczeń i wniknięcie w sferę duchowości uczestniczek. Badania przeprowadzono wśród uczestniczek klubów seniora oraz słuchaczek uniwersytetu trzeciego wieku. W badaniach wzięło udział pięć kobiet prowadzących ze mną żywy dialog.
Analiza badań oraz ich wyników wykazała istotną rolę marzeń w procesie autokreacji jednostki. Marzenia umożliwiły uczestniczkom otwartość na możliwości rozwoju i samorealizacji, a także aktywne kształtowanie własnego życia. Badane kobiety kreowały siebie, a nawet potrafiły przekraczać swoje ograniczenia. Prezentowały zatem postawę konstruktywną pokonującą kryzysy i troski. Na ich projekty marzeń miały wpływ indywidualne, społeczne i polityczne doświadczenia (historia życia). Ich osobowości, style życia, warunki ekonomiczne i bytowe, poziom motywacji i chęci, zdobyta wiedza, przekonania oraz inne czynniki wyraźnie wpływały na marzenia – ich tworzenie i realizowanie. Całość osobistego i osobliwego doświadczenia marzeń przez badane seniorki, jako czynnika rozwoju siebie, jest treścią tej pracy.