Melissos i Atomiści

Monografia Wojciecha Kleofasa Gródka podejmuje próbę wyjaśnienia wpływu Melissosa na teorię atomistów. Zgodnie z przekazem Arystotelesa, Leukippos sprzeciwiał się monizmowi eleatów, a w szczególności tezom Melissosa. Przyjmuje się, że hipoteza Melissosa o wielości rzeczy spełniających warunki bytu, który jest zawsze jeden, mogła zainspirować Leukipposa do stworzenia teorii atomów. Powstaje zatem pytanie, czy Leukippos rzeczywiście sprzeciwiał się eleatom, czy raczej akceptował ich tezy. W celu odpowiedzi na to pytanie przeprowadzono analizę tekstu Arystotelesa zawartego w dziele „O powstawaniu i ginięciu”, w którym opisano stosunek Leukipposa do myśli eleackiej, a w szczególności do tez Melissosa. Z uwagi na wątpliwości dotyczące sposobu rozumienia przez Arystotelesa filozofii Parmenidesa i Melissosa, szczególną uwagę poświęcono zachowanym fragmentom traktatu Melissosa. Analiza wskazuje, że Melissos, podobnie jak Parmenides, mógł rozumieć byt jako myśl, a nie jako obiekt, co sugeruje, że nie należy go uznawać za radykalnego monistę. Jest zatem prawdopodobne, że Leukippos, rozwijając hipotezę Melissosa o wielości rzeczy spełniających warunki jednego, sformułował teorię atomów – prostych ciał odpowiadających koncepcji bytu przedstawionej przez eleatów. Jednak pełne uzasadnienie tego poglądu jest utrudnione z powodu braku zachowanych traktatów zawierających pierwotną teorię atomów. Przedstawiona w tej książce interpretacja opiera się głównie na tekstach Arystotelesa oraz na analizie innych starożytnych komentatorów.